سنجش الگوی فضایی ادراک خطر به تفکیک محله‏ ها در شهر یزد

رفیعیان, مجتبی; پارسائیان, عاطفه

سنجش الگوی فضایی ادراک خطر به تفکیک محله‏ ها در شهر یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس

² کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

طى ربع قرن گذشته، میلیون‏ها نفر از مردم جهان به‏ شدت تحت تأثیر انواع مخاطرات قرار گرفته ‏اند. امروزه مباحث مربوط به مشارکت شهروندان در کاهش آسیب‏ پذیری در برابر مخاطرات و تشکیل جوامعی تاب‏ آور توجه ویژه‏ای را به خود جلب کرده‏ اند. مدل مدیریت خطر بحران اجتماع محور (CBDRM) یک رویکرد مدیریتی پایین به بالاست که بر نقش کلیدی جوامع محلی و مشارکت آنان در فرآیند مدیریت خطرها تأکید دارد. در این میان، آنچه موجب مشارکت جوامع در اتخاذ تصمیماتی برای پیشگیری از خطرها و آمادگی در برابر آن‏ها می‏ شود، میزان و نحوه‏ ی ادراک خطرهای آن‏هاست. پژوهش حاضر به دنبال سنجش میزان ادراک خطر حوادث ناشی از بارندگی‏ های شدید شهری کویری چون یزد توسط اجتماعات مختلف شهری آن است تا بررسی کند سطوح مختلف ادراک خطر چه تأثیری در رفتارهای آن‏ها دارد؛ یا به عبارتی تصمیمات اجتماعات مختلف شهری با سطح درک متفاوت برای مشارکت در پیشگیری و آمادگی در برابر حوادث ناشی از بارندگی شدید چگونه است. برای این منظور، از پرسشنامه برای جمع ‏آوری داده‏ ها و از نرم‏ افزار SPSS و روش‏های آزمون T تک‏ نمونه ‏ای و تحلیل واریانس یک ‏طرفه در این نرم ‏افزار برای تحلیل داده ‏ها استفاده شده است. نتایج نشان داد که نه تنها بین محله‏ های مختلف شهری یزد در ادراک خطر تفاوت معناداری وجود دارد، بلکه تفاوت در درک ماهیت خطرها و عوامل مؤثر در آن نیز در رفتارهای ساکنان در تصمیم ‏گیری برای پیشگیری از خطر و آمادگی در برابر آن نیز بسیار مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Assessment of Risk Perception Spatial Pattern Segregated Neighborhoods in Yazd City

نویسندگان [English]

Mojtaba Rafieian ¹
Atefe Parsaeian ²

¹ Associate Professor, Department of Urbanization, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² MA graduate, Department of Urbanization, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

During the last quarter century, millions of people around the world are strongly influenced by the types of hazards. Nowadays, topics related to citizen participation in reducing vulnerability to hazards and making communities' resilience have attracted special attentions. Community-based disaster risk management is a down to up management approach that is upon communities and their participation throughout a risk management process. In this among, what causes communities participation to take decisions for prevention and preparedness, is how much risk they are perceived. This research is seeking to evaluate the level of urban extreme rainfall risks that are perceived with communities in the desert city of yazd. Furthermore, it wants to assessment the influence of risk perception on behaviour of these communities. So, to obtain the data questionnaire-based survey is used and for analyzing, SPSS software is used. The results show, not only there is a difference between the studied neighborhoods in the level of risk perception but also different risk perception influence on communities' behaviour.

کلیدواژه‌ها [English]

community-based disaster risk management
Risk Perception
Urban communities
the city of Yazd

مراجع

صالحی، اسماعیل؛ آقابابایی، محمدتقی؛ سرمدی، هاجر و دیگران (1390). بررسی میزان تاب‏آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه‏ی علیت. محیط‏شناسی، س 37، ش ۵۹، ۹۹-۱۱۲.
Gaillard, J. C. (2008). Alternative Paradigms of Volcanic Risk Perception: The Case of Mt. Pinatubo in the Philippines. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 172, 315-328.
مهندسین مشاور فرنهاد (1385). مطالعاتمربوطبهمدیریتبحران.
مطهری، زینب السادات (1390). بررسیاثربخشیرویکرداجتماع‏محوردرمدیریتبحران نواحیشهری (مطالعه‏یموردی:محله‏یدیلمانمنطقه‏ی 20تهران. پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
رضایی پرتو، کورش‏علی (1384). بررسی آسیب‏پذیری بافت‏های شهری در برابر بلایای طبیعی (زلزله، سیل) و ارائه‏ی راهکارهای لازم جهت کاهش اثرات آن (نمونه‏ی موردی: منطقه‏ی یک شهرداری تهران). پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
رضایی، محمدرضا (1389). تبیین تاب‏آوری اجتماعات شهری به منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی (زلزله) (مطالعه‏ی موردی: کلان‏شهر تهران). رساله‏ی دوره‏ی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، علی و دیگران (1389). تبیین مفهومی تاب‏آوری و شاخص‏سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع‏محور (CBDM). مدرس علوم، برنامه‏ریزی و آمایش فضا، دوره‏ی پانزدهم. ش 4، 19-41.
پارسائیان، عاطفه (1392). سنجش تأثیر ادراک خطر برالگوی سکونتشهروندان در بافت‏های شهری یزد. پایان‏‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
http://www.ied.ethz.ch/newsletter/newsletter6/conference.
مهندسین مشاور عرصه (1388). طرح جامع یزد گزارش نهایی، ج 1: بررسی منطقه و حوزه‏ی نفوذ و شناخت شهر.

11. Aberquez, I.; Murshed, Z. (2006). Field Practitioners Handbook. Klong Luang, Pathumthani: Asian Disaster Preparedness Center (ADPC).

12. Cutter, S. L. et al. (2008). A Place-Based Model for Understanding Community Resilience to Natural Disasters. Global Environmental Change, 1-9.

13. Buckle, P. (2000). New Approaches to Assessing Vulnerability and Resilience. Australian Journal of Emergency Management, Victoria: EMA, 8-12.

14. Hampel, J. (2006). Different Concepts of Risk-A Challenge for Risk Communication. International Journal of Medical Microbiology, 296, 5-10.

15. Aven, T.; Kristensen, V. (2005). Perspectives on Risk: Review and Discussion of the Basis for Establishing a Unified and Holistic Approach. Reliab. Eng. Syst. Safe 90, 1-14.

16. Paradise, T. R. (2005). Perception of Earthquake Risk in Agadir, Morocco: A Case Study from a Muslim Community. Environmental Hazards 6, 167-180.

17. Bo Meng, M. L.; Hua Yan Liufu, W. W. (2013). Risk Perceptions Combining Spatial Multi-Criteria Analysis in Land-Use Type of Huainan City. Safety Science 51, 361-373.

18. Sjoberg, L. (2006). Will the Real Meaning of Affect Please Stand up? J. Risk Res. 9, 101-108.