مدیریت بحران

مقاله علمی - پژوهشی

بهینه سازی اقتدار دفاعی امنیتی با رویکرد پدافندغیرعامل مطالعه موردی: جمهوری اسلامی ایران

ابوطالب شفقت؛ امین پاشایی هولاسو

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 5-19

چکیده

امروزه هر کشوری تلاش می‌کند اقداماتی را در راستای حداکثرسازی توان و اقتدار ملی برای استقرار امنیت و حداکثرسازی توان دفاعی خود انجام دهد، جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و تلاش می‌کند ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

الگوی طراحی شبکه ی آ برسانی شهری برای تأمین پایدار آب در برابر تهدیدات با رویکرد محله محوری

حسن پیری؛ غلامرضا جلالی فراهانی؛ محمد علی نکوئی

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 21-34

چکیده

از آنجا که شبکه توزیع آب به‌عنوان آخرین حلقه از چرخه آب‌رسانی شهری ارتباط مستقیمی با مشترکان دارد، از این‌رو پس از وقوع بحران تغییرات ایجادشده در کمیت و کیفیت آب شرب ممکن است پیامدهای ناخوشایندی به ... بیشتر از آنجا که شبکه توزیع آب به‌عنوان آخرین حلقه از چرخه آب‌رسانی شهری ارتباط مستقیمی با مشترکان دارد، از این‌رو پس از وقوع بحران تغییرات ایجادشده در کمیت و کیفیت آب شرب ممکن است پیامدهای ناخوشایندی به دنبال داشته باشد. یکی از مهمترین اقدامات مورد نیاز برای کاهش پیامدهای منفی ناشی از وقوع تهدیدهای انسان‌ساخت یا رخدادهای طبیعی و حوادث ذاتی در شبکه‌های آب‌رسانی شهری، داشتن طرحی متناسب با اصول و مبانی پدافند غیرعامل است. پژوهش حاضر برای ارائه الگوی طراحی شبکه آب شهری انجام‌ شده تا پایداری لازم را در برابر بحران‌های احتمالی ایجاد کند. در همین راستا ابتدا 4 مدل (سریالی، شاخه‌ای، حلقوی و مرکب) موجود برای طراحی شبکه آب تشریح شده و با شناخت 11 مدل شهرسازی و تطبیق آنها با مدل‌های شبکه آب در نهایت 6 مدل (شعاعی، حلقوی، تارعنکبوتی، شطرنجی، اقماری و کهکشانی) برای طراحی شبکه آب مطلوب ارزیابی شدند. با درنظرگرفتن 7 اصل پدافند غیرعامل (کوچک‌سازی، شبکه‌سازی، مستحکم‌سازی، ذخیره‌سازی، موازی‌سازی، پراکنده‌سازی و جایگزین‌سازی) مدل‌های شهری منتخب برای طراحی شبکه آب حول 4 محور اصلی (کاهش احتمال وقوع تهدیدها، کاهش آسیب‌پذیری، سرعت بازگردانی به شرایط عادی و مدیریت آسان‌تر در شرایط اضطراری) که مجموعاً 168 حالت مختلف را شامل می‌شوند، ارزیابی شدند. با توجه به نتایج حاصل‌شده، چارچوب نظری الگو تدوین و 6 محور اصلی آن تعیین شد. در ادامه با شناسایی 34 مشخصه برای الگوی پیشنهادی 14 مورد از نوآوری‌های الگو معرفی شدند و در نهایت با ترسیم سیمای عمومی مورد نظر الگوی طراحی شبکه آب‌رسانی شهری برای تأمین پایدار آب در برابر تهدیدها با رویکرد محله‌محوری ارائه شد.

مقاله علمی - پژوهشی

ارائه الگوی شبکه ایمن معابر بر اساس اصول پدافند غیرعامل، در راستای ارتقای تا ب آوری شهر در برابر بحران های انسان ساخت مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران

پیمان مهرنژاد؛ محمد خورسندی

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 35-46

چکیده

یکی از مهمترین مسائل شهرهای کشور پدافند غیرعامل و تاب‌آوری شهرها در مقابل بحران‌های انسان‌ساخت نظیر جنگ و آشوب است. شبکه معابر به‌عنوان شریان‌های حیاتی شهر نقش پررنگی در کاهش آسیب‌پذیری و تسهیل اقدامات ... بیشتر یکی از مهمترین مسائل شهرهای کشور پدافند غیرعامل و تاب‌آوری شهرها در مقابل بحران‌های انسان‌ساخت نظیر جنگ و آشوب است. شبکه معابر به‌عنوان شریان‌های حیاتی شهر نقش پررنگی در کاهش آسیب‌پذیری و تسهیل اقدامات حین و پس از بحران ناشی از اقدامات عناصر بیگانه در شهر نظیر دسترسی مناسب به بافت‌های مسکونی، تخلیه اضطراری محلات، دسترسی به مراکز امدادی و حیاتی مدیریت بحران و همچنین دسترسی به مراکز نظامی و انتظامی ایفا می‌کند. از این‌رو طراحی شبکه ایمن شهری شامل مجموعه‌ای از معابر به‌هم‌پیوسته که از میزان آسیب‌پذیری پایین برخوردار باشند و در عین حال ارتباط بین بلوک‌های مسکونی، مراکز نظامی و امداد و نجات و مبادی ورودی و خروجی مناطق شهری را به بهترین شکل و بدون وقفه ایجاد کنند، ضروری به نظر می‌رسد. شبکه معابر ‌یادشده توان پاسخگویی خود را پس از بحران به خوبی حفظ خواهد کرد و انجام اقدامات نظامی و امدادی مقتضی به واسطه آن مختل نخواهد شد که در نتیجه میزان آمادگی شهر در برابر حملات و آشو‌ب‌ها افزایش خواهد یافت. این پژوهش با هدف تعریف شبکه ایمن معابر شهری، توصیف ویژگی‌ها و روش طراحی آن در بافت‌های شهری و همچنین عملیاتی کردن آن در منطقه 12 شهر تهران به‌عنوان نمونه انجام شد. برای طراحی شبکه ایمن منطقه 12 ابتدا معابر وضع موجود بر اساس 9 شاخص شامل دسترسی به مراکز نظامی و انتظامی، محصوریت، دسترسی به مراکز امدادی، دسترسی به فضاهای سبز و باز، عرض معابر، وضعیت ترافیکی معابر، ارتفاع طبقاتی ابنیه جداره معابر، کیفیت ابنیه جداره و نوع کاربری‌های جداره با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) و تکنیک‌های نرم‌افزار GIS از منظر آسیب‌پذیری در برابر بحران تحلیل شدند. در مرحله بعد معابر با آسیب‌پذیری پایین و دسترسی مناسب به مراکز حیاتی مدیریت بحران به‌عنوان شاکله اصلی شبکه ایمن انتخاب شدند و با اتخاذ برخی اقدامات ساختار شبکه‌ای و به‌هم‌پیوسته آن هم مهیا شد. در پایان با هدف حفظ ایمنی و تاب‌آوری این شبکه در بلندمدت برخی ضوابط تدوین شد که صرفاً در معابر شبکه ایمن لازم‌الاجرا هستند.

مقاله علمی - پژوهشی

بررسی تأثیر کامپوزیت بر مقاومت لوله های فولادی گاز شهری در برابر انفجار

محمد اسکندری؛ محمدرضا فلاح قنبری

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 47-55

چکیده

لولههای مدفون از مهمترین اجزای شریان‌های حیاتی هستند که برای توزیع آب، گاز، نفت و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند. تجارب حاصل از جنگ‌های گذشته مؤید این نظر است که کشور مهاجم توجه خود را صرف ... بیشتر لولههای مدفون از مهمترین اجزای شریان‌های حیاتی هستند که برای توزیع آب، گاز، نفت و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند. تجارب حاصل از جنگ‌های گذشته مؤید این نظر است که کشور مهاجم توجه خود را صرف بمباران و انهدام مراکز حیاتی و حساس می‌کنند. لوله‌های انتقال گاز به‌عنوان یکی از شریان‌های مهم انتقال در زمان جنگ در صورت آسیب می‌تواند خسارات جانی مالی و محیط‌زیست زیادی وارد کند. در این مقاله روش مقاومسازی لوله با کامپوزیت FRP مورد بررسی قرار گفت. برای این منظور ضمن تهیه مدل سه بعدی از سیستم خاک-لوله-کامپوزیت نسبت به مطالعه اثر عوامل مؤثر بر رفتار لوله شامل نوع جنس کامپوزیت، ضخامت کامپوزیت بر ظرفیت تغییر شکل لوله مطابق با آیین نامه ALA بررسی شد. خاک با استفاده از المانهای سه بعدی Solid و CFRP و لوله با المان Shell مدل شده و از اثر جدا شدگی لوله و CFRP صرفنظر شود. برای مطالعات پارامتریک، تحلیلها با استفاده از روش المان محدود و با استفاده از نرم‌افزار ABAQUS 6.10.1 انجام گرفت. مطالعات برای قطرهای 4، 12 اینچ با عمق دفن یک متر، میزان خرج انفجار 15، 30، 45کیلوگرم، کامپوزیت کربن و شیشه، زاویه پیچش 0، 30، 60، 90 درجه کامپوزیت به دور لوله، ضخامت کامپوزیت 2، 4، 6 و 8 میلیمتر انجام شد. نتایج نشان میدهد استفاده از کامپوزیت کربن با ضخامت و زاویه پیچش مطلوب تأثیر مناسبی را به‌منظور مقاومسازی لوله در برابر تهدیدها دارد.

مقاله علمی - پژوهشی

تحلیل ریسک در پروژ ه های خطوط لوله انتقال گاز استان گیان با رویکرد حفاظت و اثرات ز یست محیطی

آرش قویدل دارستانی؛ ناصر شمس کیا

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 57-66

چکیده

امروزه بیش از60 درصد از منابع انرژی در دنیا را نفت و گاز تشکیل می‌دهد. حمل‌ونقل نفت خام، گاز و محصولات آن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از این میان بیشترین سهم انتقال بر عهده لوله‌های انتقال است. ... بیشتر امروزه بیش از60 درصد از منابع انرژی در دنیا را نفت و گاز تشکیل می‌دهد. حمل‌ونقل نفت خام، گاز و محصولات آن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از این میان بیشترین سهم انتقال بر عهده لوله‌های انتقال است. پروژههای خط انتقال گاز همواره از جمله پروژه‌هایی با خطرپذیری زیاد از لحاظ زیست‌محیطی بوده است؛ بنابراین بررسی و کاهش ریسک‌های پروژه امری حیاتی و لازم برای تیم اجرایی است. هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی ریسک‌های زیست‌محیطی پروژه خط انتقال گاز در استان گیلان است. بدین منظور ابتدا پروژه به فعالیت‌های مختلف برای کوچک کردن مسئله تقسیم شد و به روش دلفی ریسک‌های پروژه شناسایی و سپس با استفاده از روش FMEA ریسک‌های پروژه از نظر خطرپذیری رتبه‌بندی شد. همچنین به‌منظور پایش روش FMEA از روش AHP استفاده شد. این پروژه به 15 فعالیت شامل 29 ریسک تقسیم‌بندی شده است. بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل این دو روش نشان داده که ریسک‌های مربوط به فعالیت حفاری و لوله‌گذاری، تخریب زمین‌های کشاورزی و بستر رودخانهها، آلودگی صوتی، آلایندگی ناشی از تردد وسایل نقلیه سنگین و همچنین فعالیت تقلیل فشار در ایستگاه در اولویت ریسک‌های پروژه قرار دارند. نتایج مقادیر RPN به‌دست‌آمده از ریسک‌ها نشان می‌دهد که 28 درصد از ریسک‌ها دارای RPN بیشتر از میانگین بوده که در محدوده خطر قرار دارند. در انتها به‌منظور کاهش خطر ریسک‌های زیست‌محیطی پروژه روش‌هایی برای کنترل فعالیت‌های پرخطر شناسایی‌شده ارائه شد. همچنین نتایج بیانگر آن است که اجرای این روش‌ها می‌تواند تا 90 درصد خطر زیست‌محیطی مربوط به ریسک‌های پرخطر را کاهش دهد.

مقاله علمی - پژوهشی

روش طراحی مجموعۀ اسکان موقت پس از بحران‌ ناشی از جنگ (مطالعۀ موردی: طراحی مجموعۀ اسکان موقت شهر موصل پس از حملۀ داعش)

ژیلا حسینی نژاد؛ مهدی نوری؛ اکرم برزگر بفرویی؛ حانیه نورالهی؛ امیر بهنام بقائی فر

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 67-84

چکیده

وضعیت وخیم شهروندان موصل که در پی اشغال و ویرانی این شهر از سوی داعش مجبور به ترک موطن شده اند و حال پس از آزادی این شهر خواستار بازگشت و بازسازی خانه ها و دیارشان هستند، دلیل انجام طراحی یک مجموعۀ ... بیشتر وضعیت وخیم شهروندان موصل که در پی اشغال و ویرانی این شهر از سوی داعش مجبور به ترک موطن شده اند و حال پس از آزادی این شهر خواستار بازگشت و بازسازی خانه ها و دیارشان هستند، دلیل انجام طراحی یک مجموعۀ اسکان موقت (اردوگاه) برای بی‌خانمان‌شدگان این شهر شد. مکان جانمایی این طرح در کرانه‌های رود دجله قرار دارد. با وجود اینکه این طرح یک پروژۀ معماری با قرابت به مباحث شهرسازی و بازسازی پس از سانحه است و موضوعاتی مانند تبیین روش شناسی تحقیق آنگونه که در طرحهای پژوهشی مرسوم است، در آن نمی گنجد، اما کوشش شده تا با مبنا قرار دادن روش کاربرمحور دو موضوع «زمینۀ استفاده از این طرح» و همچنین «نیازهای کاربران» در این طرح استفاده شود. به این ترتیب که با مرور ادبیات مرتبط با اسکان اضطراری و موقت و تجارب اسکان پس از سوانح، عمده الزامات و نیازهای کاربران تشخیص داده شد. بر این اساس عوامل مرتبط با زمینۀ طراحی مانند رعایت فواصل و الزامات در محل استقرار طرح و ویژگی های شهرسازی و معماری ریشه‌دار در فرهنگ و اقلیم شهر موصل و همینطور تجهیزات موردنیاز برای برپایی این مجموعۀ اسکان موقت به علاوه سرانههای فضا برای افراد استخراج شد. به‌منظور ارائۀ بهتر خدمات اردوگاه در دو عرصۀ مجزا طراحی شد. عرصۀ اول که «کمک‌های اولیۀ‌ بشردوستانه» نامیده می‌شود، وظیفۀ پذیرش، مراقبت، واکسیناسیون، شناسایی، یافتن افراد خانواده، اقوام و خویشان را در محیطی جمعی دارد. عرصۀ دوم طرح که «منطقه بازگشت به شهر» نامیده می‌شود، بنا دارد تا پناهجویان را تا زمان آمادگی شرایط شهر و منازل در واحدهای مستقل اسکان دهد.

مقاله علمی - پژوهشی

ارزیابی آسیب پذیری بافت های فرسوده شهری از منظر پدافند غیرعامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی نمونه موردی: شهر اردبیل

علی قنبری نسب؛ حامد قلعه اصل؛ حامد نوری؛ جهان آقا غنی زاده؛ فیروز رنجبر

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 85-98

چکیده

همزمان با رشد و گسترش شهر و شهرنشینی، شهرها با ابعاد تازه‌ای از تهدیدات و با حجم بالایی از صدمات و آسیب‌های ناشی از آن به علت تمرکز جمعیت و ثروت در خود مواجه می‌شوند. بر این اساس ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها ... بیشتر همزمان با رشد و گسترش شهر و شهرنشینی، شهرها با ابعاد تازه‌ای از تهدیدات و با حجم بالایی از صدمات و آسیب‌های ناشی از آن به علت تمرکز جمعیت و ثروت در خود مواجه می‌شوند. بر این اساس ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در مقابل مخاطرات محیطی و تدوین راهکارهای مناسب برای کاهش خسارات امری اجتناب‌ناپذیر است. شهر اردبیل به واسطه موقعیت راهبردی و مرزی خود در شمال غرب کشور ایران، همواره یکی از نقاط در معرض تهدید توسط دشمن محسوب می‌شود. در این میان بافت‌های فرسوده به سبب مشکلات و نارسایی‌های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی آسیب‌پذیری به مراتب بیشتری نسبت به سایر نقاط شهری دارند. بدین ترتیب هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی میزان آسیب‌پذیری بافت فرسوده شهر اردبیل از منظر پدافند غیرعامل است. این پژوهش بر اساس روش تحقیق توصیفی–تحلیلی و بر حسب هدف کاربردی است و همچنین روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی است. در این پژوهش ابتدا با توجه به شرایط ویژه بافت فرسوده شهر اردبیل و همچنین بررسی مطالعات تحقیقات پیشین 10 شاخص به‌منظور ارزیابی میزان آسیب‌پذیری تعریف شد؛ سپس متناظر با هر یک از شاخص‌ها زیر شاخص‌هایی در نظر گرفته شده است. در مرحله بعد با استفاده از نظرات کارشناسان هر کدام از معیارها و شاخص‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و در محیط نرم‌افزار Expert Choice وزن‌دهی و اولویت‌بندی می‌شوند و در انتها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نقشه‌های آسیب‌پذیری بافت فرسوده شهر اردبیل تهیه می‌شود. نتایج کلی تحقیق حاکی از آن است که 47.83 درصد از قطعات واقع در محدوده بافت فرسوده دارای آسیب‌پذیری زیاد، 33.71 درصد آسیب‌پذیری متوسط و 18.46 درصد هم از آسیب‌پذیری کمی برخوردارند.

مقاله علمی - پژوهشی

ارائه الگوی تاب‌آوری صنعت ساخت‌وساز با بهره‌گیری از مدل‌سازی اطلاعات ساختمان BIM

بهنام صالحی؛ محمد علی نکوئی؛ علیرضا آزموده اردلان؛ علیرضا انصاری فرد

دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، بهمن 1399، صفحه 99-111

چکیده

هدف این پژوهش ارائه الگوی جامع تاب‌آوری در صنعت ساختمان است. داده‌های اولیه در قالب پرسشنامه پس از جمع‌آوری گروه‌بندی، تجزیه و تحلیل و حذف شاخص‌های مازاد از 64 شاخص اولیه‌ از طریق مدل‌ آماری تحلیل ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

دوره و شماره: دوره 9، ویژه نامه پدافند غیرعامل، بهمن 1399، صفحه 5-111

بهینه سازی اقتدار دفاعی امنیتی با رویکرد پدافندغیرعامل مطالعه موردی: جمهوری اسلامی ایران

چکیده

الگوی طراحی شبکه ی آ برسانی شهری برای تأمین پایدار آب در برابر تهدیدات با رویکرد محله محوری

چکیده

ارائه الگوی شبکه ایمن معابر بر اساس اصول پدافند غیرعامل، در راستای ارتقای تا ب آوری شهر در برابر بحران های انسان ساخت مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران

چکیده

بررسی تأثیر کامپوزیت بر مقاومت لوله های فولادی گاز شهری در برابر انفجار

چکیده

تحلیل ریسک در پروژ ه های خطوط لوله انتقال گاز استان گیان با رویکرد حفاظت و اثرات ز یست محیطی

چکیده

روش طراحی مجموعۀ اسکان موقت پس از بحران‌ ناشی از جنگ (مطالعۀ موردی: طراحی مجموعۀ اسکان موقت شهر موصل پس از حملۀ داعش)

چکیده

ارزیابی آسیب پذیری بافت های فرسوده شهری از منظر پدافند غیرعامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی نمونه موردی: شهر اردبیل

چکیده

ارائه الگوی تاب‌آوری صنعت ساخت‌وساز با بهره‌گیری از مدل‌سازی اطلاعات ساختمان BIM

چکیده