ارزیابی آسیب پذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

فلاح علی آبادی, سعید; گیوه چی, سعید; اسکندری, محمد; سرسنگی, علیرضا

ارزیابی آسیب پذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده ی محیط زیست، دانشگاه تهران

² استادیار، دانشکده ی محیط زیست، دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده¬ی محیط زیست، دانشگاه تهران

⁴ کارشناس ارشد RS وGIS، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

وجود شهرهای با قدمت زیاد و مشکلات مربوط به شهرسازی بی‌برنامه و گسترش بافت‌های فرسوده‌ی شهری باعث شده است تا خطر زمین‌لرزه و تخریب‌های ناشی از آن بسیاری از شهرهای کشور ما را نیز تهدید کند. اما آنچه اهمیت این تهدید را در مورد بافت‌های تاریخی دو چندان می‌کند، از یک‌سو ارزش‌ این بافت‌ها به‌عنوان سرمایه‌ای ملی و از سویی دیگر مشکلات و نارسایی‌هایی است که به دلایل گوناگون در زمینه‌های کالبدی، اجتماعی و فرهنگی در این فضاها بروز کرده است. مدیریت بحران ناشی از زلزله در بافت‌های تاریخی را می‌توان بسیج و سازماندهی تمامی امکانات و توانایی‌های کشور برای مقابله با بحران ناشی از وقوع زلزله و تبدیل آن به شرایط عادی و فرصتی برای بازسازی مطلوب و مناسب مناطق دارای بافت تاریخی باارزش تعبیر نمود. در این پژوهش ابتدا به شرایط ویژه‌ی بافت تاریخی محله‌‌ی فهادان یزد که زمینه‌ی آسیب‌پذیری آن را در برابر سوانح طبیعی فراهم نموده است، توجه گردیده است، سپس به تعریف شاخص‌های مؤثر در آسیب‌پذیری بافت تاریخی یزد و وزن‌دهی و اولویت‌بندی آن‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و نرم‌افزار Expert choiceپرداخته می‌‌شود و در انتها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقشه‌ی آسیب‌پذیری محله‌ی فهادان یزد ارائه می‌گردد. با توجه به این نقشه، مشاهده می‌گردد که توزیع مناطق با آسیب‌پذیری بالا، حدود 65 درصد از مساحت محله را در بر گرفته است. 20 درصد از محله، دارای آسیب‌پذیری متوسط و بقیه‌ی مساحت محله را فضاهای دارای آسیب‌پذیری کم به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23453915.1392.2.1.1.5

عنوان مقاله [English]

The vulnerability of historic textures against earthquake by using AHP method and Geographic Information System GIS

نویسندگان [English]

Saeed Fallah Aliabadi ¹
Saeed Givechi ²
Mohammad Eskandari ³
Alireza Sarsangi ⁴

¹ M.Sc. Graduated, Faculty of environment, University of Tehran, Tehran, Iran

² Assist. Prof., Faculty of environment, University of Tehran, Tehran, Iran

³ M.Sc. Graduated, Faculty of environment, University of Tehran, Tehran, Iran

⁴ M.Sc. Graduated, Faculty of Science, University of Shahid Chamran, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

The expansion of many timeworn textures in old cities in addition to the troubles arising from unplanned urbanization threaten cities in Iran. Earthquakes are major hazards, which make a threat to these urbanizations. Cultural heritage sites in the cities are valuable whilst normally they do not have appropriate protection to improve their functional efficiency. Thus, it is of the utmost importance to pay special attention to them. Disaster management organizes the people’s responsibilities for dealing with all humanitarian aspects of emergencies. It helps urban planners manage resources and cover all aspects of emergency management such as preparedness, response and recovery. This paper aims to analyze seismic vulnerability by using indicators of historical textures. AHP method and the Expert Choice software have been used to assess the effects of these indicators in Fahadan neighborhood in Yazd. The vulnerability map of this area has been generated by using Geographic Information System (GIS). The results indicate high vulnerability in this area, especially in the northern and southern parts.

کلیدواژه‌ها [English]