تحلیل میزان آمادگی عملیاتی خانوارهای شهری در برابر زلزله مطالعه ی موردی: شهر کرمان

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد

چکیده

سوانح طبیعی یکی از موضوعاتی است که امروزه بیشتر شهرهای جهان با آن مواجه اند. کشور ایران نیز به علت موقعیت جغرافیایی
خود به طور مکرر با وقوع سوانح طبیعی به خصوص زلزله مواجه بوده است که این امر لزوم به کارگیری فرایند مدیریت سوانح را برای کاهش
خسارات ناشی از وقوع زلزله آشکار می سازد. در این راستا هدف از این پژوهش بررسی میزان آمادگی عملیاتی به منزله ی مهم ترین مرحله از
چرخه ی مدیریت سوانح در سطح چهار منطق هی شهر کرمان است. این پژوهش از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی است.
داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، بررسی های میدانی و به کمک ابزار پرسش نامه در سطح خانوار گردآوری شده است.
بدین ترتیب که جامعه ی آماری ۱۴۱۸۶۷ خانوار ساکن شهر کرمان است که حجم نمونه طبق رابطه ی کوکران معادل ۳۵۰ خانوار برآورد
شده است. روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم نمونه است. نهایتاً پس از گردآوری داده ها، تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار
SPSS و انجام آزمونهای تحلیل واریانس یک طرفه، توکی و همبستگی پیرسون صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد آمادگی
مه مترین مرحله قبل از وقوع سوانح است که در این زمینه بین چهار منطق هی شهر کرمان تفاوت وجود دارد، به طور یکه منطقه ی دو با
میانگین 52 / 52 ، بیشترین و منطقه ی چهار با میانگین 64/ 46، کمترین آمادگی در زمین هی عملیاتی را دارد. همچنین وضعیت اقتصادی
– اجتماعی خانوارها با سطح معناداری 00 2 / 0 و ضریب وزنی ۱۶۷ / 0 با میزان آمادگی عملیاتی آ نها در ارتباط است، یعنی هر چه پایگاه
اقتصادی – اجتماعی خانوارها بهبود یابد به همان نسبت سطح آمادگی عملیاتی آن ها در برابر زلزله نیز افزایش می یابد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Operational Preparedness of Urban Households in the Earthquake Case Study: Kerman City

نویسندگان [English]

  • mohammad rezaei 1
  • Mahbobeh Noori 2
1 yazd university
2
چکیده [English]

Nowadays, natural disasters are among the most crucial issues in many cities all around the world. Iran, due
to its geographical location, historically has always been encountering natural disasters, especially earthquakes.
This fact reveals the necessity of using disaster management procedures to reduce the damages caused
by earthquakes. In this regard, investigating the role and status of operational preparedness as the most important
phase of the disaster management cycle across four regions in Kerman is the goal of this study. This research is
of the descriptive-analytic method and of survey type. The required data have been collected at the household
level by the use of library and field studies through questionnaire distribution. The statistical population is comprised
of precisely 141867 resident households of Kerman and therefore the sample size has been estimated to be
350 households according to Cochran formula. The sampling method is cluster sampling proportional to sample
size. Finally, after data collection, the data have been analyzed using SPSS and one-way ANOVA, Tukey tests
and Pearson correlation. The results of this research show that preparedness is the most important phase before
disasters occurrence that in this regard there are differences among four regions in Kerman, so that region 2 with
an average of 52.52 has the highest and region 4 with an average of 46.64 has the least operational preparedness.
Also, the socio-economic status of households with a significant level of 0.002 and the weighting factor of 0.167**
is correlated with their operational preparedness level, showing that as households′ socio-economic condition
improves, so will their operational preparedness level in facing earthquakes

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural Disaster Management
  • Operational Preparedness
  • Earthquake
  • Kerman
.۱ صالحی، اسماعیل؛ آقابابایی، محم دتقی؛ سرمدی، هاجر؛ فرزادبهتاش،
محم درضا ) 138 9 (. بررسی میزان تاب آوری محیطی با استفاده از مدل
شبکه ی علیت. مجله ی محی طشناسی. سال سی و هفتم، شماره ی 59 ،
.122-99
.۲ راستی ویس، حیدر؛ صمدزادگان، فرهاد ) ۱۳۹۱ (. تعیین میزان تخریب ناشی
از زلزله در ساختمان ها با استفاده از تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک بالا.
علوم و نقشه برداری. شماره ی ۲، ۱۰۶ - ۹۱ .
3. Pelling, M. (2003). The Vulnerability of Cities: Natural
Disasters and Social Resilience. London, Earthscan.
. ۴ رضایی، محم درضا ) 138 9 (. تبیین تاب آوری اجتماعات شهری به منظور
کاهش اثرات سوانح طبیعی )زلزله(؛ مطالعه موردی: کلا نشهر تهران. رساله ی
دکتری رشت هی جغرافیا و برنام هریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
.۵ کاویان پور، گلشن ) 13 94 (. ارزیابی تا بآوری محلات شهری کلان شهر
مشهد در مواجهه با سوانح طبیعی )زلزله(. پایا ننامه کارشناسی ارشد،
دانشگاه یزد.
۶.۶ فرزاد بهتاش، محم درضا؛ کی نژاد، علی؛ پی ربابایی، محم دتقی؛ عسگری،
علی ) 13 92 (. ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلف ههای تا بآوری کلا نشهر تبریز.
نشریه ی هنر های زیبا- معماری و شهرسازی. دوره ی ۱۸ ، شماره ی ۳.
.۷ احمدی، رضا ) ۱۳۸۴ (. ضرورت، اهمیت و نحوه ی اطلاع رسانی و ارتقای
سطح آ گاهی های مردم در مورد زلزله. نخستین همایش زلزله در دورود،
گذشته ، حال، آینده.
8. Federica Battista and Stephan Baas (2004). The Role
of Local Insti-tutions in Reducing vulnerability to
recurrent natural disasters and in sustainable livelihoods
development, consolidated report on case
studies and workshop findings and recommendations.
.۹ فرجی، امین؛ قرخلو، مهدی ) 1388(. زلزله و مدیریت بحران شهری
)مطالعه ی موردی: شهر بابل(. فصلنام هی علمی- پژوهشی انجمن
جغرافیای ایران، سال هشتم، شماره ی 25 ، 1- 23 .
10. Chopra, B.K., Venkatesh, M.D. (2015). Dealing
with disasters: Need for awareness and preparedness.
Vol. 71, No. 3, 211-213.
۱۱  بیرودیان، نادر ) ۱۳۸۵ (. مدیریت بحران اصول ایمنی در حوادث غیر
مترقبه. چاپ سوم، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
12. Shreve, C. M., Kelman, I. (2014). Does mitigation
save? Reviewing cost-benefit analyses of disaster risk
reduction. International Journal of Disaster Risk
Reduction, Vol.10. 213-235.
13. Adiyoso, W., Kanegae, H. (2014). The role of Islamic
techings in encouraging people to take tsunami preparedness
in Aceh and Yogyakarta Indonesia. In R.
Shaw (Ed.), Recovery from the Indian Ocean Tsunami:
A Ten- Year Journey. 259-278, Tokyo: Springer
Japan.
14. Muttarak, R., Pothisiri, W. (2013). The role of education
on disaster preparedness: Case study of 2012
Indian Ocean earthquakes on Thailand’s Andaman
coast. Ecology and Society, Vol. 18, No. 4. 51-110.
15. Foster, K. A. (2006). A case study approach to understanding
regional resilience. A working paper for
building resilience network. Institute of urban regional
development. University of California.
۱۶  جهانگیری، کتایون؛ آذین، سیدعلی؛ رحیمی فروشانی، عباس؛ منتظری،
علی ) ۱۳۸۹ (. راهبردهای منتخب مردم در اطلا عیابی و آموزش همگانی
برای آمادگی در برابر زلزله: بررسی دیدگا هها و انتظارات مردم شهر تهران.
فصلنامه ی پایش. سال دهم، شماره ی ۱، 49 - 54.
۱۷ مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی ) ۱۳۸۵ (. مدیریت
بحران شهری. پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
۱۸  تقوایی، مسعود؛ کیانی، صدیقه ) ۱۳۸۷ (. فرایند و مراحل مدیریت بحران
شهری. دوماهنامه ی بنا، شماره ی 35- 36.
۱۹ اسکندری، حمید ) 13 92 (. الگوهای سناریو در مدیریت بحران. چاپ اول،
انتشارات بوستان حمید، تهران.
تحلیل میزان آمادگی عملیاتی خانوارهای شهری در برابر زلزله
56
دوفصلنامه
علمی و پژوهشی
شماره سیزدهم
بهار و تابستان
1397
20. Kittner, D. (2009). Disaster Preparedness. Journal of
Toure College School of Health Science, No. 4, Vol. 12,
pp. 13-22.
۲۱  ناطق الهی، فریبرز ) ۱۳۷۹ (. مدیریت بحران زمی نلرزه ابرشهرها با رویکرد
به برنام هی مدیریت بحران زمی نلرزه شهر تهران. پژوهشگاه بین المللی
زلزله شناسی و مهندسی زلزله.
۲۲  عسگری، علی ) 1385(. در جس ت وجوی اصول مدیریت و برنامه ریزی
بحران. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث
غیرمترقبه.
23. Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I. Wisner, B. (2014).
At risk: Natural hazards, people’s vulnerability and
disasters, Routledge, London.
24. Gilpin, D.R. Murphy, P.J. (2008). Crisis management
in a complex world, Oxford University Press, New
York.
25. Coaffee, J. Lee, P. (2016). Urban resilience: Planning
for risk, crisis and uncertainty, Palgrave Macmillan,
New York.
۲۶ ۲۶ معمارزاده، غلامرضا ) ۱۳۸۹ (. بررسی گام های فرایند مدیریت بحران در
سازمان. پژوهشنامه ی بحران، شماره ی ۵۱ .
27. Sutton, J., Tierney, K. (2006). Disaster Preparedness:
Concept, Guidance and Research, Natural Hazards
Center, Institute of Behavioral Science, University
of Colorado Boulder.
۲۸  عبداللهی، مجید ) ۱۳۸۳ (. مدیریت بحران در نواحی شهری. انتشارات
سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، چاپ سوم، تهران.
۲۹ گرکز، یونس؛ عطرچیان، محمدرضا ) ۱۳۸۳ (. اصول مدیریت بحران در
حوادث غیر مترقبه و بلایای طبیعی. یازدهمین کنفرانس دانشجویان عمران
سراسر کشور CESC ، دانشگاه هرمزگان.
۳۰  درابک، توماس ای؛ هواتمر، جرالد جی ) ۱۳۸۳ (. مدیریت بحران اصول
و راهنمای عملی دولت های محلی. ترجمه رضا پورخردمند، چاپ اول،
انتشارت شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری شهرداری تهران.
۳۱ ۳۱ شکرچی زاده، احمدرضا؛ خدادادی نژاد، کیامرز؛ قاسمی، سعید؛ باورسادیان
خوا، احمد ) 13 93 (. خطرپذیری با رویکرد اصول سازماندهی در مدیریت
بحران. اولین همایش ملی مهندسی عمران، شهرسازی و توسعه ی پایدار،
تهران، ۱۶ بهمن.
32. www.amar.org.ir
۳۳  کاظمی پور، شهلا ) 1387(. الگویی در تعیین پایگاه اقتصادی افراد و
سنجش تحرک اجتماعی با تکیه بر مطالعه موردی در شهر تهران. نامه ی
علوم اجتماعی، شماره ی 14، 13 9 - 17 2 .
34. Shaw, R., Koichi, sh., Masami, K. (2004). Linking experience,
education, Perception and earthquake Preparedness.
Disaster Prevention and Management, Vol.
13, 39 - 49.