نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه سنجش از دور و GIS دانشگاه آزاد اسلامی یزد
2 کارشناس GIS
چکیده
رفتار خطوط لولههای گاز در زلزلههای گذشته نشاندهندهی آسیبپذیری آنها در برابر زلزله است. بر این اساس پهنهبندی مناطق از نظر میزان خطرپذیری زلزله و شناسایی این مناطق خطر و مقاومسازی این خطوط در برابر زلزله مخصوصاً در مناطق لرزهخیز با خطر بالا از اهمیت ویژهای برخوردار است. این پژوهش با استفاده از مدل AHP و با بهکارگیری نرمافزارهای ArcGIS و Expert Choice به پهنهبندی خطر زمینلرزه در منطقهی مورد مطالعه و بررسی موقعیت خطوط لولهی گاز در پهنههای خطر میپردازد. معیارهای مؤثر در محاسبهی خطرپذیری عبارتاند از: لیتولوژی، شیب، فاصله از گسل، فاصله از کانون زلزله، لایهی ارتفاع که پس از وزندهی در محیط GIS، تلفیق گردیده و منطقهی مورد مطالعه از نظر میزان خطر زلزله به چهار منطقه پهنهبندی شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که در شهرستان ممسنی به ترتیب 9، 45، 30 و 16 درصد از منطقهی مورد مطالعه در طبقهی خطر کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است و شهر نورآباد به ترتیب 32، 67، 1 درصد در منطقهی خطر متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار میگیرد. انطباق لایهی خطوط لولهی گاز نورآباد با نقشهی پهنهبندی نتایج نشان داد که ۶۱ درصد از خط لولهها در پهنهی با خطر متوسط و ۳۹ درصد در پهنهی خطر زیاد قرار میگیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Zoning the potential risk of an earthquake in the Mamasani district (Nourabad) of Fars province, Iran, for Gas network crisis management based on the AHP model using the ArcGIS software
نویسندگان [English]
- S.Ali Almodaresi 1
- elaheh mansoorian 2
1 PhD Geomorphology, Associate Professor, Engineering college, GIS&RS Department
2 GIS expert
چکیده [English]
The behavior of gas pipelines in past earthquakes indicate their vulnerability against earthquake. Accordingly, zoning and identifying of areas in terms of earthquake risk, and strengthening the lines of seismic risk, particularly in areas of high seismic risk is of particular importance. The aim of this study was to identify risk locations of earthquakes and earthquake hazard map prepared by the AHP method and the ArcGIS and Expert Choice software. To this end, five layers including layer geology (geological formation), slope, distance to fault, distance from the epicenter of the earthquake layers in ArcGIS height and weight, integration, and ultimately "based on the risk area was zoned into four zones of earthquake risk. The results indicated that the use of AHP model in Mamasani, were 9, 45, 30 and 16% respectively the areas were classified as low risk, medium, high and very high. Nourabad city, based on the AHP model, 32, 67, 1% was respectively was in the medium, high and very high risk area. Moreover, the results showed that the method of AHP, indicated that 61 percent of the pipelines were in the zone with medium risk and those in the high risk zone was 39%.
کلیدواژه‌ها [English]
- Earthquake
- crises
- vital gas pipelines
- Zoning
- GIS
- AHP
- رجبی فرد، عباس (زمستان ۹۳). زیرساخت اطلاعات مکانی و مدیریت زمین. سازمان فناوری و اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
- رئیسی، رضا (۱۳۸۹). کاربرد GIS در مدیریت بحران زلزلهی شهر شهرکرد، همایش ژئوماتیک 89، تهران، سازمان نقشهبرداری کشور.
- کرامتی، صفیاله؛ محمدی، بهمن؛ سلیمی، توحید؛ مقدمی، حسین؛ حقیقی، کاوه (۱۳۹۱). مدیریت بحران و کاهش آسیبپذیری شریانهای حیاتی در زلزله در استان زنجان. دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران: نقش فناوریهای نوین در کاهش آسیبپذیری ناشی از حوادث غیرمترقبه.
- طالب، مهدی (۱۳۸۰). شیوهی سکونتگزینی و گونههای مساکن روستایی، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- پورمحمدی، محمدرضا؛ مصیبت زاده، علی (۱۳۸۷). آسیبپذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محلهای در امدادرسانی آنها. مجلهی جغرافیا و توسعه، شمارهی ۱۲.
- شکرچی زاده، محمد (1394). مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، شهریور 94.
- یوسفی، طهمورث (۱۳۸۹). معرفی گسل عامل زلزلههای اخیر (دیماه ۸۹) منطقهی نورآباد ممسنی، سازمان زمینشناسی و اکتشاف معدن کشور – مدیریت زمینشناسی و اکتشافی معدنی منطقهی جنوب (شیراز).
- پناه ایمانی، علی؛ هاتف؛ نادر (۱۳۸۲). پهنهبندی خطر نسبی زلزله در استان فارس. چهارمین کنفرانس بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، تهران، پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله.
- شایان، سیاوش؛ زارع، غلامرضا (۱۳۹3). پهنهبندی زمینلرزههای رخداده در استان فارس طی سالهای ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۰ میلادی و مقایسهی آن با دیگر یافتههای پژوهشی. فصلنامهی تحقیقات جغرافیایی، سال ۲۹، شمارهی اول، بهار ۱۳۹۳، شمارهی پیاپی ۱۱۲، صفحات 89 ـ 104.
- پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله IIEES http://www.iiees.ac.ir/f
- نصیری، پروین؛ عبدالحمید زاده، بهمن؛ قراگزلو، علیرضا؛ قیطاسی، طاهره (۱۳۹۰). مدیریت بحران در حوادث ناشی از آسیب به شبکهی گاز شهری با بهرهگیری از سامانهی اطلاعات جغرافیایی (مطالعهی موردی: شهر ایلام)، همایش ملی ژئوماتیک ۹۰ و گردهمایی کمیته دو انجمن بینالمللیISPRS اردیبهشت ۱۳۹۰ سازمان نقشهبرداری کشور تهران.
- حسنی نعمت، (۱۳٨4). گزارش مرحلهی اول پروژهی مطالعات آسیبپذیری، بهسازی و مدیریت بحران سیستم گازرسانی تهران بزرگ در مقابل زلزله. مرکز مطالعات بحرانهای طبیعی در صنعت، دانشگاه صنعت آب و برق.
- Tudes, S. Yigiter, N, D. )2009(. Preparation of land use planning model using GIS based on AHP: case study Adena - Turkey, Bull Eng Geol Environ, DOI 10. 1007/s10064-009-0247-5.
- Rashed, T (2007). An Integrative GIS and Remote Sensing Model for Place – based Urban Vulnerability Analysis, pp: 199/224, in Mesev V(Ed.) (2007), integration of GIS and Remote Sensing, John Wiley & Sons, New York.
- Tang, A., and Wen, A. (2009). An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment, Computers & Geosciences 35, 871 – 879.
- برگی، خسرو؛ هروی، غلامرضا (۱۳۷۴). بررسی اثر زلزله بر خطوط لولهی گاز مدفون، نشر دانشکده فنی، دورهی جدید، سال هشتم، شمارهی ۲۵.
- نگارش، حسین (۱۳۸۴). زلزله، شهرها و گسلها. پژوهشهای جغرافیایی، دورهی ۳۷، شمارهی ۵۲، 93 – 110.
- عباس زاده شهری، عباس؛ نامداری، حبیب اله؛ باقر زاده، فرانک؛ گودرزی، محسن (۱۳۸۷). اثر زلزله بر شریانهای حیاتی استان همدان با نگاه ویژه به خطوط انتقال گاز، همایش ملی مقاومسازی سازه ایران.
- پیشگاهی فرد، زهرا؛ اقبالی، ناصر؛ فرجی راد، عبدالرضا؛ بیگ بابایی، بشیر (۱۳۹۱). مدلسازی تعیین مناطق خطرپذیر با استفاده از مدل AHP در محیط GIS جهت مدیریت بحران شهری (مطالعهی موردی: منطقهی ۸ شهرداری تبریز). فصلنامهی علمی ـ پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارهی ۳۷، 183 ـ 200.
- حاتمینژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ آهار، حسین؛ سالکی، محمد علی (زمستان 1393). پژوهشهای جغرافیایی انسانی، دورهی چهل و ششم - شمارهی ٤ علمی ـ پژوهشی /۲۲)، 697 ـ 718.
- قائد رحمتی، صفر؛ خادم الحسینی، احمد؛ سیاوشی، طاهره (۱۳۹۲). تحلیل میزان ریسکپذیری سکونتگاههای شهری لرستان از خطر زلزله. جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقهای، شمارهی ۹، 1 ـ 14.
- تشکری سبزوار؛ علیرضا. (۱۳۹۳). پهنهبندی خطر زلزله در شهر سبزوار با استفاده از روشهای MADM و مدلسازی درGIS. پایاننامه کارشناسی ارشد مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
- رحمانیان کوشککی، مهدی؛ سید عبدالرضا محمدی و یعقوب زارعی (۱۳۹۳). مدلسازی تعیین مناطق خطرپذیر با استفاده از مدل AHP در محیط GIS در راستای مدیریت بحران مطالعهی موردی: شهرستان مرزی سراوان. دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران وHSE در شریانهای حیاتی، صنایع و مدیریت شهری، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس ملی مدیریت بحران.
- کریمی کردآبادی، مرتضی؛ نجفی، اسماعیل (1394). ارزیابی خطر زلزله با استفاده از مدل ترکیبی FUZZY-AHP در امنیت شهری (مورد مطالعه منطقه یک کلان شهر تهران). مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال ششم، شمارهی 20، 17 ـ 24.
- ISC: http://www.isc.ac.uk.
- ISS: https://earthquake.usgs.gov/data/iss_summ.php.
- شاه ولی، شیلا؛ گرجی، فاطمه (1393). سالنامهی آماری شهرستان ممسنی سالهای 1391،1390. انتشارات معاونت برنامه ریزی و اشتغال استانداری فارس- دفتر آمار و اطلاعات و GIS، چاپ اول.
- قدسی پور، سید حسن (1381). مباحثی در تصمیمگیری چند معیاره: فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP). تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
)