نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
استادیار، دانشکدهی معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
چکیده
هدف نوشتار حاضر تبیین جایگاه معماری دفاعی، در فرایند بازسازی تبریز پس از زمینلرزهای است که در اواخر دورهی زندیه و به سال 1193 هجری قمری رخ داد. اهمیت موضوع پژوهش، به اهمیت ساختاری دیوار دفاعی شهر برای اعتبار بخشیدن به حیات جمعی، پس از وقوع بحران برمیگردد، زیرا پس از زمینلرزه، مدیریت بومی متکی به توانمندیهای محلی، بار دیگر سامانهی دفاعی کارآمدی را برای حفاظت از آسیبدیدگانی که قصد ادامهی حیات در این شهر بحرانزده را داشتند، پدید آورد. مقتضیات زمان و مکان در آن ایام به نحوی بود که مدیریت امنیت، به رکن مهم مدیریت بحران تبدیل شده بود و در این راستا باید در گرداگرد شهر، بارویی برای ایمنسازی آن در برابر تعدیات احتمالی ساخته میشد. اگر چه در آن ایام، محدودیتهای ناشی از بحران عرصه را برای هر نوع تصمیمگیری تنگ کرده بود، اما اندیشهی مدیریت بومی توانست با شناسایی، نظمدهی و جهتبخشی به قابلیتهای مادی و معنایی موجود، اقدامات ثمربخشی برای نیل به وضعیت دفاعی مطلوب انجام دهد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که بعد از زمینلرزه، متولیان شهر ـ چه در سالهای پایانی دورهی زندیه و چه در سالهای آغازین دورهی قاجاریه ـ نیتی واحد در استوار ساختن و استوار ماندن این بارو داشتهاند. بر این اساس، هدف نوشتار حاضر تحلیل چرایی و چگونگی تحقق ساختاری باروی مذکور در وضعیت بحرانی پس از زمینلرزه است؛ وضعیتی که در آن، هنجارهای شناخته شدهی زندگی شهری از بین رفته و معاش و معیشت دچار مضیقه بود. این پژوهش به روش تفسیری ـ تاریخی صورت گرفته است و بر آن است به این پرسشها پاسخ دهد: الف. باروی تبریز چه نقش کارکردی در ترتیبات زیست جمعی این شهر داشت؟ ب. فرایند طراحی باروی جدید، متأثر از چه عواملی و مبتنی بر چه اصولی بود؟
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Thinking and Action Stages in Defense Architecture of Urban Environment in Tabriz Case study: Passive defense in restorations processes after earthquake in 1779
نویسنده [English]
- Mohammad Bagher Kabirsaber
Assistant Professor, Faculty of Fine Art, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
The aim of the present research is to prepare a conceptual framework for traditional defensive architecture of Tabriz in historical stages of restorations in destructive earthquake of 1779. The importance of the research is that after the earthquake the anatomic totality of the city was destructed and the city lost most of its population and the life system was plagued in individual and collective scale. The native managing system was able to create a capable defense mechanism in order to protect the harmed ones who wanted to continue life. The time and place condition was in a condition that safety management had turned to an important element in crisis management system. Although, the limitations raised by the crisis, had made the decision making difficult, however native management was able to take effective actions for the aim of defense through recognizing, ordering and directing the financial and moral abilities in the environment. The importance of research subject is to understand how the new bulwark of the city was built in a condition that all known norms of the city had vanished. The present research is qualitative and is done in historical-interpretive method that attempts to respond following questions: A. What was the reason for necessity of planning and building the new bulwark? B. What were the principles of planning new bulwark?
کلیدواژه‌ها [English]
- Earthquake
- bulwark
- defensive architecture
- native approach
- local capabilities
)