نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

• کیومرث حبیبی ¹
• علی سرکارگر اردکانی ²
• زاهد یوسفی ³
• مجتبی صفدر نژاد ⁴

¹ گروه مهندسی شهرسازی، دانشکده ی فنی، دانشگاه کردستان

² سنجش از دور، دانشگاه امام حسین

³ شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

⁴ طراحی شهری و معماری،دانشکده معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

توسعه‌ی شتابان شهرها و ازدیاد روز‌افزون جمعیت شهری در دهه‌های اخیر، برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل شهرها را بیش از پیش با مشکل مواجه کرده است. این مشکل در زمان وقوع بحران‌های طبیعی و به‌ویژه زمانی که با ناهنجاری‌های اجتماعی همراه می‌شوند، بسیار پیچیده‌تر می‌گردد. تعیین میزان آسیب‌پذیری بافت‌های شهری با در نظر داشتن عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری، یکی از الزاماتی است که باید پیش از وقوع حوادث و به‌منظور آمادگی هرچه بیشتر برای مدیریت کارآمد بحران در شهرها، صورت پذیرد. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) از قدرتمندترین ابزارهایی است که در صورت کفایت اطلاعات ورودی، می‌تواند با توانایی‌های تحلیلی منحصر به فردش، به بهترین شکل ممکن ما را در تعیین پتانسیل آسیب‌پذیری محدوده‌های شهری یاری رساند. در این پژوهش، ابتدا با بهره‌گیری از (GIS)، نقشه‌ی میزان آسیب‌پذیری در منطقه‌ی 6 شهرداری تهران با توجه به معیارهای کالبدی، اجتماعی- اقتصادی و امنیتی تهیه شده است. برای تهیه‌ی این نقشه تعداد 38 شاخص ملاک قرار گرفته و در نهایت با روی ‌هم گذاری لایه‌های اطلاعاتی مربوط به این شاخص‌ها، میزان آسیب‌پذیری منطقه در 5 طبقه (از کمترین آسیب‌پذیری تا مناطق کاملاً مسئله‌دار) مشخص گردید، سپس مناطقی که دارای قابلیت استقرار مراکز امداد و نجات در منطقه و اطراف آن هستند تعیین شدند. در نهایت با استفاده از تحلیل شبکه کوتاه‌ترین مسیرهای دسترسی به محل حادثه مشخص گردیدند. براساس نتایج به‌دست آمده بیشترین میزان آسیب‌پذیری منطقه در بخش مرکز و جنوب شرقی منطقه است. بیش از 60 درصد ساختمان‌های این محدوده بسیار آسیب‌پذیر بوده و بخش عمده‌ای از آن‌ها جزو بافت‌های مسئله‌دار هستند؛ همچنین کمترین میزان آسیب‌پذیری مربوط به بخش‌های شمال منطقه است که عمده‌ی آن دارای پتانسیل آسیب‌پذیری نسبتاً پایین است.

کلیدواژه‌ها

• آسیب پذیری
• مدیریت بحران
• الگوریتم های سلسله مراتبی/ فازی
• سیستم اطلاعات جغرافیایی

عنوان مقاله [English]

Implementation of hierarchical/fuzzy algorithm to determine multi-agent vulnerability of central core of cities

نویسندگان [English]

• Kyoumars Habibi ¹
• Ali Sarkargar Ardekani ²
• Zahed Yosefi ³
• Mojtaba Safdar Nejad ⁴

¹ Dept. of Architecture and Planning, Faculty of Engineering, University of Kurdistan

² Dept. Remote Sensing, University of Imam Hossein

³ Dept. of Art and Architecture, University of Tarbiat Modares

⁴ Dept. of Architecture, University of Science & Technology

چکیده [English]

In recent decades, accelerated development of cities and increasing urban population, have caused more and more problems in planning, management, and control of the cities. This problems will be more complex when are concurrent with natural crises and spatially when associated with social crises. Determining the vulnerability of urban areas, and consideration of the factors influencing the vulnerability, are the requirements that should be done before happening of a crisis in order to prepare for more efficient crisis management in the cities. Geographic Information System as one of the most powerful analytical instruments can help us in the best way with its unique analytical capabilities to determine potential vulnerability of the urban areas. In this study, firstly vulnerability map of the region 6 in Tehran city under the physical, socio- economic and security criteria is prepared in GIS environment. In preparation of the map we focused on 38 indicators and then vulnerability of the region was determined and classified in 5 classes from less vulnerable to quiet troubled areas via overlapping the layers of information relevant to these indicators. Then, the areas that have the ability to be  deployed as the rescue centers in the region and its surroundings were identified. Finally, the shortest routes to the crisis locations are found by using the network analysis in GIS. The result shows that most vulnerable parts of the region are located in the center and south-eastern of the region. Vulnerability of more than 60 percent of buildings in this area is very high and most of the area is amongst the most problematic parts. Furthermore, northern parts of the region are the least vulnerable and have the relative low vulnerability potential in its most parts.

کلیدواژه‌ها [English]

• Vulnerability
• crisis management
• Hierarchical/fuzzy algorithm
• geographic information system (GIS)