نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

• سیدعلی علوی ¹
• اسماعیل سالاروند ²
• علی احمدآبادی ³
• سعیده فرخی سیس ²
• محمد رضا بسحاق ⁴

¹ جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس

² جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس

³ ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی

⁴ جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

چکیده

از میان کاربری‌ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه‌ی فضا - مکانی ایستگاه‌های آتش‌نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه‌ی خدمات‌ ایمنی و تمهیدات پیش‌گیری و مقابله با حوادث آتش‌سوزی و مدیریت بحران در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بی‌شک خدمات‌رسانی به‌موقع ایستگاه‌های آتش‌نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان‌های مناسب بوده، تا بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجهه با موانع و محدودیت‌های محیط شهری از یک‌سو، و نیز با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهر از سوی دیگر، به محل حادثه برسند. تهران بزرگ با جمعیت بیش از هشت میلیون نفر به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر کشور، به علت گسترش موازی و نیز افزایش جمعیت، زمینه‌های ایجاد حریق را در سطح شهر افزایش داده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و نیز بهره‌گیری از روش‌های تلفیقی تحلیل شبکه وMCDM  در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، توزیع فضایی- مکانی استقرار و شعاع عملکرد ایستگاه‌های آتش‌نشانی موجود در منطقه‌ی 6 شهر تهران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد پراکنش فضایی ایستگاه‌های آتش‌نشانی برای مدیریت بهینه‌ی بحران در وضعیت موجود از الگوی مناسبی برخوردار نبوده و ایستگاه‌های موجود در مدت زمان استاندارد 3 دقیقه نمی‌توانند کل منطقه را تحت پوشش خدماتی قرار دهند. بنابراین با به‌کار‌گیری روش‌های تحلیلی MCDM و نیز استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و تلفیق آن با قابلیت‌های GIS، برای مناطق خارج از شعاع عملکردی ایستگاه‌های موجود، 2 ایستگاه جدید مشخص و پیشنهاد گردیده است تا کل فضای مطالعات موردی، براساس استاندارد زمانی خودروهای آتش‌نشانی به محل حریق، تحت پوشش ایستگاه‌های آتش‌نشانی قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها

• مکان یابی
• سیستم اطلاعات جغرافیایی
• مدیریت بحران
• تحلیل شبکه
• MCDM
• AHP
• ایستگاه های آتش نشانی

عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of fire stations based on crisis management by the combination of MCDM and Network analysis

نویسندگان [English]

• Ali Alavi ¹
• Esmaeil Salarvand ²
• Ali Ahmadabadi ³
• Saeide Farokhi Sis ²
• Mohamad Reza Bosshaq ⁴

¹ Geography and Urban Planning, University of Tarbiat Modares

² Geography and Rural Planning, University of Tarbiat Modares

³ Geomorphology, University of Kharazmi

⁴ Geography and Rural Planning, University of Isfahan

چکیده [English]

Optimization of locating fire stations is one of the most important considerations for public sector and its services. The importance of this issue is increased significantly not only because of the social attention to emergency and safety services but also regarding to new preventive measures for fire disasters and emergency management in the cities.  Providing effective and on-time services depends on efficient and suitable locating of fire stations.  It helps fire stations provide fast services without encountering obstacles and constraints of urban environment. Moreover, this optimization minimizes the negative effects on residential lifestyle. The metropolis of Tehran with a population of more than eight million is the largest city in Iran. Due to the parallel development of the urban environment of the city and its population, the likelihood of fire incidents has been increased. This study is aimed to investigate the spatial distribution of fire stations and their operational distance (radius) for fire stations in the region sixth of Tehran. This study used descriptive-analytical method with the aid of collaboration of network analysis and multi criteria decision making (MCDM) techniques integrated in geographical information system (GIS). Research results have shown that the pattern of spatial distribution of fire stations in area of study was not appropriate. Current stations are failed to cover their whole service area in the standard time (3 minutes). Thus, two new stations have been proposed by using analytical methods (MCDM) collaborated with hierarchical model (AHP) and integrating it with the capabilities of GIS. These two stations are added to cover urban areas which are out of current coverage plan of existing stations. It helps fire vehicle and emergency teams reach the incident area within standard time. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Site location
• GIS
• Crisis management. network analysis
• MCDM
• AHP
• Fire Stations