نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حسین عمویی ¹
• مهناز میرزابراهیم طهرانی ²
• سید علی جوزی ³
• احمد سلطان‌زاده ⁴

¹ گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

² استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

³ 3) استاد، گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

⁴ گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار، مرکز تحقیقات آلاینده‌های محیطی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.

چکیده

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاب‌آوری ایمنی در صنایع فرآیندی در پالایشگاه فاز 19 پارس جنوبی انجام شده و این مطالعه مقطعی و توصیفی-تحلیلی در بازه زمانی 1399-1397 انجام شده است. نمونه مورد مطالعه واحد شیرین‌سازی پالایشگاه گازی فاز 19 پارس جنوبی بود که مبتنی بر 3 مؤلفه اصلی احتمال، شدت و آمادگی از مدلی نیمه‌کمی برای ارزیابی تاب‌آوری ایمنی در صنایع فرآیندی استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS v.25 و AMOS v.24 انجام و 131 منبع خطر شناسایی شد. 4/21 درصد از عناصر خطر شناسایی‌شده در محدوده تهدید ضعیف، 5/59 درصد در محدوده تهدید متوسط(وضعیت هشدار) و 1/19درصد هم در محدوده تهدید شدید(وضعیت بحرانی) قرار دارند. بیشترین و کمترین مقدار شاخص تاب‌آوری طی مطالعه حاضر به‌ترتیب مقدار 500 و 10 بوده و مربوط به عنصر خطر قطع یوتیلیتی و قطع هوای ابزار دقیق است. نتایج نشان داد شاخص تاب‌آوری به‌صورت کلی تا 91 درصد قابل پیش‌بینی بوده و 3 مؤلفه احتمال، شدت و آمادگی هر کدام به‌ترتیب با مقادیر 39/0، 78/0 و 37/0 قادر به پیش‌بینی و تخمین شاخص تاب‌آوری هستند. یافته‌ها بیانگر این بود که شاخص پیامد با توجه به ماهیت فرآیند و عوامل بحرانی موجود در پالایشگاه­ها بارزترین مؤلفه در تعیین پارامتر آسیب‌پذیری و تاب‌آوری سامانه‌ است. از این‌رو ارزیابی تاب‌آوری، توجه به شدت پیامدهای احتمالی و استقرار لایه‌های حفاظتی مختلف برای کاهش دامنه و شدت آسیب ناشی از حوادث فاجعه‌بار بارزترین اصل افزایش سطوح تاب‌آوری سامانه‌های فرآیندی محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری
• آسیب‌پذیری
• ایمنی
• صنعت فرآیندی
• پالایشگاه

عنوان مقاله [English]

Evaluation of safety resilience in process industries: A cross-sectional study in gas refinery of South Pars Phase 19

نویسندگان [English]

• Hossein Amouei ¹
• MAHNAZ Mirza Ebrahim Tehrani ²
• Seyed ali Jozi ³
• Ahmad Soltanzadeh ⁴

¹ Management of Environment, Department of Environment, Faculty of Marine Science and Technology, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² 2. Assistant Professor, Department of Environment, Faculty of Marine Science and Technology, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ 3. Professor, Department of Environment, Faculty of Marine Science and Technology, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

⁴ Department of Occupational Health & Safety Engineering, Research Center for Environmental Pollutants, Faculty of Health, Qom University of Medical Sciences, Qom, Iran.

چکیده [English]

This study aimed to evaluate the safety resilience in process industries with a passive defense approach in South Pars Phase 19 refinery. This descriptive-analytical study was conducted in the period 2018 to 2020. The study sample included sweetening unit of South Pars Phase 19 gas refinery. Based on the three main components of probability, severity, and preparedness, a semi-quantitative model used for evaluating safety resilience in process industries. Data analysis performed using SPSS v.25 and AMOS v.24 software. 131 sources of danger were identified. 21.4% of the identified hazard elements are in the weak threat range, 59.5% are in the moderate threat range, and 19.1% are in the severe threat range. The maximum and minimum values ​​of the present study's resilience index were 500 and 10, respectively, and are related to the risk element of utility cut-off and instrument cut-off. The results showed that the resilience index is generally predictable up to 91%. The three components of probability, severity, and preparedness predicted the resilience indicators with values ​​of 0.39, 0.78, and 0.37, respectively. The findings indicated that severity index is the most crucial component in determining the vulnerability and resilience parameters of the system due to the nature of the process and critical parameters in refineries. Therefore, resilience assessment, attention to the severity of possible consequences, and the establishment of different protective layers to reduce the amplitude and severity of damage caused by catastrophic events is the most vital principle to increase process systems' resilience levels.

کلیدواژه‌ها [English]

• Resilience
• Vulnerability
• Safety
• Process Industry
• Refinery