نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

• رویا احمدیوسفی ¹
• شهلا چوبچیان ²
• محمد چیذری ³

¹ دانشجوی دکتری، ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

² دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

³ استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

بحران فرایندی است که به دلیل مجموعه­ای از عوامل طبیعی و غیرطبیعی به وقوع ­پیوسته و خسارات زیادی در بخش­های مختلف اقتصادی و اجتماعی به بار می­آورد. کشور ایران با توجه به داشتن شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص، همواره در معرض تهدیدات طبیعی ازجمله خشک‌سالی است و خسارات اقتصادی و اجتماعی بسیاری به‌خصوص در بخش کشاورزی متحمل می­شود. استان کرمان از مناطق مهم تولید محصولات کشاورزی در میان استان­های کشور با اقتصادی متکی به کشاورزی است. این امر موجب بهره­برداری بی­رویه از منابع آبی آن شده است. به­علاوه به دلیل قرار گرفتن این استان در مناطق خشک و کویری، مستعد وقوع پدیده خشک‌سالی است؛ که از مهم‌ترین موانع برای تحقق توسعه و بهبود وضع جوامع روستایی در این استان به شمار می­رود. امروزه با استفاده از برنامه­های جامع مدیریت بحران و به­کارگیری اقدامات مؤثر همراه با طرح­های کاربردی و تا حد امکان کم‌هزینه و چندمنظوره در مرحله­ی قبل، حین و پس از بحران، می­توان به میزان زیادی از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از بحران کاست. در این راستا، پژوهش حاضر به دنبال بررسی میزان اجرای برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی در استان کرمان بوده تا با توجه به وضعیت اجرای آن­ها، راهکارهایی برای توسعه اجرای این برنامه‌ها در مناطق مختلف استان ارائه دهد. تحقیق از نوع کاربردی و ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بوده و جهت تجزیه‌وتحلیل داده­­ها از نرم‌افزار SPSS₂₂ استفاده شد. نتیجه پژوهش نشان داد که میزان اجرای برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی استان کرمان در وضعیتی نامطلوب قرار دارد. بنابراین برای رفع کاستی‌ها یا موانع بر سر راه این برنامه‌ها، با اعطای تسهیلات و ساماندهی بازار گیاهان مقاوم به خشکی و مکانیزه کردن سایر مزارع و همچنین آموزش و آگاهی بیشتر به کشاورزان در رابطه با برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی، اجرای آن­ها را در اولویت قرار گیرد. با توجه به نقش مهم مشارکت جوامع محلی در اجرا و توسعه برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی، تمرکز بر روی این موضوع در طراحی و اجرای برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی و قرار گرفتن مدیریت بحران جامعه‌محور در اولویت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ضروری است؛ ­علاوه بر این، ارزیابی اجرای برنامه­های مدیریت بحران خشک‌سالی به‌منظور بررسی موفقیت‌ها و شکست‌های این برنامه­ها به‌عنوان فرایندی مداوم مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• پدیده خشک‌سالی
• برنامه‌های مدیریت بحران خشک‌سالی
• شاخص نابرابری موریس

موضوعات

• بحران های طبیعی

عنوان مقاله [English]

Investigating the Implementation of Drought Crisis Management Programs in Kerman Province

نویسندگان [English]

• roya Ahmadyoosefi ¹
• Shahla Choobchian ²
• mohamad chizari ³

¹ PhD Student, Agricultural Extension and Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Associate Professor of Agricultural Development, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

³ Professor of Agricultural Extension, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Crisis is a process that occurs due to a number of natural and abnormal factors, causing a great deal of damage to various sectors of the economy and society. Due to its specific climatic and geographical conditions, Iran has always been exposed to natural threats such as drought and suffers many economic and social losses, especially in agriculture. Kerman province is one of the important areas in the production of crops, Garden products and livestock in the country, which its economy is highly dependent on agriculture, which has led to excessive use of water resources in the province. Due to the location of this province in an arid and desert area, it is susceptible to drought phenomenon; this phenomenon is one of the most chronic and devastating natural disasters which will have many adverse effects on the economic, social and rural development of Kerman province. Today, using comprehensive crisis management programs and the use of effective measures, together with low-cost and multi-purpose applications, as well as low-cost and multi-functional steps before, during and after the crisis, it is possible to reduce the severity and extent of damages and losses caused by the crisis. The purpose of this study was to evaluate the implementation status of drought crisis management programs in Kerman province, in order to provide solutions for developing these programs in different parts of the province. The present study was an applied one and main tool of research was questionnaire and SPSS₂₂ software was used to analyze the data. The results of this study indicate that the implementation of drought crisis management programs in Kerman province was undesirable. Therefore, to eliminate the shortcomings or obstacles that stand in the way of these programs; by providing facilities and organizing the market of drought-resistant plants and mechanizing other farms, as well as training and awareness of farmers, in relation to drought crisis management programs, the implementation of these programs has been prioritized and since the participation of local communities can play an important role in the implementation and development of drought crisis management programs, it is necessary to focus more on the issue of farmers' participation in the design and implementation of drought crisis management programs and community-based crisis management should be a priority in policy-making and planning; In addition, evaluating the implementation of drought crisis management programs in order to assess the successes and failures of these programs should be considered as an ongoing process.

کلیدواژه‌ها [English]

• Drought Phenomenon
• Drought Crisis Management Programs
• Morris Inequality Index