واکاوی عملکرد رسانه‌های دولتی ایران در بحران کرونا از منظر بایسته‌های سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران

چکیده

سرمایه اجتماعی از موضوعات مهمی است که در پاندمی کرونا و نوع عملکرد دولت­ها در قبال این بحران بیش‌ازپیش مورد توجه ناظران قرار گرفته است. یکی از اصلی­ترین پرسش­های مربوط به موضوع سرمایه اجتماعی به نوع عملکرد رسانه­های دولتی در بحران‌هایی ازاین‌دست معطوف است. عملکردی که طبیعتاً در شرایط بحرانی باید از یک وحدت رویه و عقلانیت واحد برخوردار باشد. فقدان چنین وحدت و عقلانیتی بدون شک آثار ناخوشایندی بر سرمایه اجتماعی کشورها می‌گذارد. در این پژوهش با طرح این سؤال که عملکرد رسانه­های دولتی ایران در یک هفته اول بحران کرونا چه نسبتی با سرمایه اجتماعی کشور داشته، تلاش شده تا با ارائه یک چارچوب مفهومی و تبیین «تأثیر رسانه­ها بر سرمایه اجتماعی»، عملکرد سه خبرگزاری دولتی ایرنا، صداوسیما و فارس واکاوی شود. بدین منظور با بهره­مندی از روش تحلیل محتوا، عملکرد سه خبرگزاری فوق در دو موضوع؛ جلب مشارکت عمومی در مواجهه با بحران و همچنین میزان اعتماد به عملکرد دولت (قوه مجریه) در شرایط بحرانی مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ها نشان می­دهد درباره دو موضوع مشارکت عمومی و اعتماد به عملکرد دولت یازدهم می‌توان نقش متغیرهای مداخله کننده بر عملکرد رسانه­ها را تا حدودی مشاهده کرد. این متغیرها در مقوله اعتماد به عملکرد دولت بیشتر از مقوله مشارکت عمومی مشاهده می­شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Performance of the Official Iranian Media in the Corona Crisis from the Perspective of Social Capital

نویسندگان [English]

  • javad Haghgoo 1
  • gholamali soleymani 2
1 UT
2 UT
چکیده [English]

Social capital is one of the most important issues in the corona pandemic and how governments respond to this crisis is of great significance. One of the main questions related to the subject of social capital is how the media influence. This is the action that must naturally have a unified procedure and a single rationality in critical situations. Undoubtedly, the lack of such unity and rationality has adverse effects on the social capital of countries. The present study tries to find an answer to the question of how the performance of Iranian state media in the first week of the Corona crisis was related to the country's social capital, In this regard, it was attempted to provide a conceptual framework and explain the "impact of media on social capital". To collect the required data, the state news agencies IRNA, IRIB and Fars were investigated. For this purpose, using the content analysis method, the performance of the above three news agencies were examined in two issues: attracting public participation in the face of the crisis as well as the degree of trust in the performance of the government (executive branch) in critical situations. Regarding the two issues of public participation and trust in the performance of the Eleventh Government, the findings revealed the role of interfering variables on the performance of the media can be observed to some extent. These variables were seen more in the category of trust in government performance than in the category of public participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corona crisis
  • Iranian state media
  • Public participation in the face of crisis
  • Social capital trust in the government in crisis
  1. توکلی، احمد (1387)، تبیین جامعه‌شناختی وسایل ارتباط‌جمعی در مواجهه با مدیریت بحران، جامعه‌شناسی، شماره 10.
  2. نصرالهی، اکبر (1391)، چگونگی مدیریت بحران به‌وسیله رسانه و عوامل مؤثر بر کارکرد آن، رسانه، شماره 8.
  3. گیوریان، حسن (1390)، بررسی تأثیر رسانه بر سرمایه اجتماعی، مطالعات رسانه­ای، سال هفتم، شماره شانزدهم، 1390.
  4. ترزیس، جرج (1384)، نقش رسانه‌ها در دوران بحران، ترجمه عباس محمدی شکیبا، پژوهش‌های ارتباطی، شماره 42 و 43.
  5. رشیدی، احتشام، مهدی نوری و محمدعلی نکوئی (1393)، شناسایی کارکردهای رسانه‌های جمعی در مدیریت بحران بلایای طبیعی بر اساس فرایند تحلیل شبکه‌ای، مدیریت بحران، شماره ششم.
  6. بشیر، حسین (1386)، رسانه‌ها و معناشناسی بحران، نامه صادق، شماره
  7. روشندل اربطانی، طاهر (1387).، نقش مدیریت رسانه در تحول بحران از تهدید به فرصت، پژوهش‌های ارتباطی، شماره 55.
  8. روشندل اربطانی، طاهر و صلواتیان، سیاوش (1389)، طراحی مدل نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت مرحله پیش از بحران، علوم مدیریت ایران، سال پنجم، شماره 17
  9. آقایی، سید داود (1387)، نقد و بررسی نظریه‌های مطرح درباره نقش رسانه‌ها در مدیریت بحران، پژوهش‌های ارتباطی (پژوهش و سنجش), دوره ۱۵, شماره ۵۶.
  10. آرشیو خبرگزاری­های ایرنا، صداوسیما و فارس
  11. بهزاد، داود (1381)، سرمایه اجتماعی بستری برای سلامت روان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوم شماره 6.
  12. تنهایی حسین ابوالحسن و صومعه حضرتی (1388)، بررسی نظری پژوهش‌های سرمایه اجتماعی در جامعه ایران، علوم رفتاری، ش 1.
  13. فوکویاما، فرانسیس (1379)، پایان نظم، مترجم غلام عباس توسلی، تهران، چاپ اطلس.1379
  14. کوهکن، علیرضا (1388)، مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی اسلامی، راهبرد یاس، شماره 17.
  15. نیازی و دیگران (1390)، بررسی رابطه بین میزان سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال (1 و 2) و جنوب شهر (19 و 20) تهران،‌ فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، ‌سال دوم، ‌شماره سوم.
  16. زارع غیاث‌آبادی، فاطمه و محمد گنجی(1394)، رابطه استفاده از رسانه‌های جمعی و میزان سرمایه اجتماعی در شهر کاشان، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 26، شماره 4.
  17. ساروخانی، باقر (1385)،جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ هفدهم.
  18. حسین پور، جعفر و کاظم معتمد نژاد (1390)، ‌بررسی رابطه میزان مصرف رسانه‌ها و میزان سرمایه اجتماعی شهروندان تهرانی، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی،‌ ش 6.
  19. کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریـه اجتمـاعی، ترجمـه منـوچهر صـبوری، تهران، نشر نی.
  20. Putnam, D. Robert (1988) “Bowling Alone: Americas Declining Social Capital,” Journal of Democracy, Vol. 6, No. 1.
  21. گیدنز، آنتونی (1380)، پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، چـاپ دوم، تهران، نشر مرکز.
  22. چلبی، مـسعود 1375. جامعه‌شناسی نظـم: تـشریح و تحلیـل نظـری نظـم اجتماعی، تهران: نشر نی.