نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

• طاهره صادقلو
• حمدالله سجاسی قیداری

استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مخاطرات و پیامدهای آن سبب بروز آسیب‏های زیست‏محیطی، ایجاد هزینه‏های کلان در بعد فردی تا فراملی، ناآرامی‏های اجتماعی و شکست ساختارهای کالبدی سکونتگاه‌ها می‏شوند. می‏توان این تأثیرات را در مجموع ناپایداری ابعاد مختلف زیست‏پذیری یک سکونتگاه روستایی عنوان کرد که در میزان و نحوه‌ی تحمل‏پذیری و برگشت به شرایط اولیه‌ی اجتماعات انسانی اثر خواهد داشت. به همین علت امروزه تاب‏آوری، به‌منزله‌ی یکی از سنجه‏های مؤثر در فرایند مدیریت مخاطرات، رویکردی اجتماع‌محور برای ارتقای آمادگی اجتماعات روستایی در برابر ناپایداری‏های ناشی از مخاطرات، با هدف زیست‏پذیرتر کردن سکونتگاه‏های روستایی است. در این مطالعه سعی شده است تا با سنجش سطح زیست‏پذیری سکونتگاه‌های روستایی رابطه‌ی آن با تاب‏آوری روستاییان مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین بعد از مطالعه‌ی مبانی نظری و استخراج شاخص‏های مربوط به تاب‏آوری و زیست‏پذیری سکونتگاه‌های روستایی سعی شد تا از طریق تدوین پرسشنامه و تکمیل آن در روستاهای تحت تأثیر خطر سیل در رودخانه‌ی اترک، ارتباط این دو عامل با یکدیگر از طریق همبستگی و مدل تصمیم‏گیری چندشاخصه‌ی پرومتی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج بررسی‏ها بیانگر این است که، به لحاظ زیست‏پذیری، روستاهای قازان‌قیه، فرق سرپایین و قره‌گل غربی به ترتیب با امتیاز نهایی فی (φ) 1، 92/0 و 84/0 نسبت به سایر روستاهای مورد مطالعه دارای بالاترین امتیاز هستند. همچنین نتایج نشان داد که به لحاظ تاب‏آوری نیز بالاترین رتبه متعلق به روستای قازان‌قیه با امتیاز 1 است. مقایسه‌ی امتیازهای سطح زیست‏پذیری با تاب‏آوری نیز نشان داد که با افزایش زیست‌پذیر بودن سکونتگاه‌های روستایی میزان تاب‏آوری اجتماعات نیز ارتقا می‏یابد.

کلیدواژه‌ها

• تاب‏ آوری
• زیست ‏پذیری
• نواحی روستایی
• رودخانه‌ی اترک
• دهستان مراوه‌تپه و پالیزان

عنوان مقاله [English]

Survey relationship between rural settlement livability and rural resilience in front of natural disaster in rural areas of Mravehtapeh and Palizan County

نویسندگان [English]

• Tahere Sadeghloo
• Hamdollah Sojasi Qidari

Assistant Professor, Department of Geography, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The environmental vulnerabilities due to hazards and their consequences cause different costs from individual level up to international level, social disturbance, and failing in physical structures of settlement areas. Generally, these effects could be called as unsustainability in different aspect of livability in rural settlement that will be effective on the measure of resilience and tolerability amount of human community to return to the initial condition after disaster. Thus, nowadays, resilience, as a one of the effective index to the disaster management process, is a social approach for enhancement of rural against disaster's unsustainability and for achieving a livable rural settlement condition. This study aims to measure the level of livability in rural settlements and analyze the relation between the livability and resilience level of rural areas. Thus, in sequence of theoretical studies, the resilience and livability indexes extracted and tested by questionnaire survey for the case study area to the rural of the floodplain area of Atrak River. The relation among these factors achieved by using of statistical examination -correlation test- and by PROMETHEE technique. The results show that Ghazan Ghieh, Feragh Sar Pain and west Black Flower, sequence with 1, 0.92 and 0.84 final score are in better condition of livability rather than the other rural area. Furthermore, the result shows that, the Ghazan Ghaieh rural achieved the first rank based on its resilience index. Moreover, the comparison of livability and resiliency scores shows that, resiliency of rural areas increases with increasing of livability simultaneously.

کلیدواژه‌ها [English]

• resilience
• Livability
• Rural area
• Atrak River
• Maraveh Tapeh and Palizan County