مدیریت بحران - فهرست مقالات

مدل‌سازی و پهنه‌بندی خطر زلزله با استفاده از مدل تاپسیس فازی(مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)

عقیل مددی؛ صیاد اصغری؛ زهرا زارعمند؛ احسان قلعه

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401

چکیده

زلزله یکی از مهم‌ترین مخاطرات محیطی بسیاری از شهرهای ایران به شمار می‌آید. در این رابطه، ارزیابی مکانی و ریزپهنه‌بندی آسیب‌پذیری لرزه‌ای شهرها از الزامات اساسی در برنامه‌ریزی کاهش اثرات زلزله محسوب ... بیشتر زلزله یکی از مهم‌ترین مخاطرات محیطی بسیاری از شهرهای ایران به شمار می‌آید. در این رابطه، ارزیابی مکانی و ریزپهنه‌بندی آسیب‌پذیری لرزه‌ای شهرها از الزامات اساسی در برنامه‌ریزی کاهش اثرات زلزله محسوب می‌شود. در پژوهش حاضر، آسیب‌پذیری لرزه‌ای کلان‌شهر کرمانشاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. عبور سه خط گسلی مهم از مجاورت و داخل محدوده شهر کرمانشاه باعث زلزله‌خیزی این منطقه شهری شده است. یکی از اقدامات اساسی به منظور کاهش آسیب‌پذیری شهر کرمانشاه نسبت به خطر زلزله ارزیابی و پهنه‌بندی لرزه‌ای شهر می‌باشد تا از این طریق نسبت به برنامه‌ریزی‌های کاهش اثرات زلزله اقدام شود. در این زمینه از 11 متغیر موثر بر آسیب‌پذیری لرزه‌ای شهر استفاده شد. این متغیرها عبارتند از: فاصله از گسل‌ها، شیب، لیتولوژی، تراکم جمعیت، کاربری اراضی، تراکم مسکونی، شبکه‌های ارتباطی اصلی شهر، دسترسی به بیمارستان‌ها، شعاع عملکردی ایستگاه‌های آتش‌نشانی، فاصله از تأسیسات خطرزا و دسترسی به فضاهای باز شهری. برای ترکیب این متغیرها از تکنیک تاپسیس فازی در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده این است که در حدود 32 درصد از مساحت شهر کرمانشاه در کلاس آسیب‌پذیری زیاد و بسیار زیاد قرار گرفته است. محلات واقع در قسمت‌های مرکزی شهر(هسته اولیه شهر) از آسیب‌پذیرترین محلات شهری کرمانشاه نسبت به مخاطره زلزله به شمار می‌آیند. در این زمینه عواملی مانند مجاورت با گسل‌های حاشیه جنوبی شهر، تراکم بالای جمعیتی، تراکم بالای مسکونی، حاشیه‌نشینی، وجود بافت فرسوده شهری و فقدان یا کمبود شدید فضاهای باز شهری از جمله مهم‌ترین دلایل آسیب‌پذیری بالای این محلات نسبت به زلزله محسوب می‌شوند.

ارزیابی آسیب‌پذیری شهری در برابر خطر سیلاب با استفاده از روش بهترین و بدترین مبتنی بر GIS

سید محمد حسینی؛ علی قنبری نسب؛ امید عسگری؛ ابراهیم هاشمی فسایی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401

چکیده

با ادامه روند رشد جمعیت شهری و افزایش تغییرات آب‌وهوایی، در سا‌ل‌های آتی افراد بیشتری در برابر حوادث ناشی از تغییر اقلیم از جمله سیل قرار بگیرند. در این پژوهش برای ارزیابی آسیب‌پذیری منطقه 1 شیراز در ... بیشتر با ادامه روند رشد جمعیت شهری و افزایش تغییرات آب‌وهوایی، در سا‌ل‌های آتی افراد بیشتری در برابر حوادث ناشی از تغییر اقلیم از جمله سیل قرار بگیرند. در این پژوهش برای ارزیابی آسیب‌پذیری منطقه 1 شیراز در برابر خطر سیل، روش تصمیم‌گیری چندمعیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بکار گرفته شده است. معیارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل کاربری اراضی، تراکم جمعیت، بافت فرسوده، شیب، شبکه آبراهه و فاصله از پل می‌باشد. همچنین جهت ترکیب نقشه‌های معیار و تولید وزن اولیه آن‌ها، روش بهترین-بدترین(WLC) تعیین شده است. بر اساس اطلاع نگارنده، تاکنون هیچ مطالعه‌ای به منظور ارزیابی آسیب‌پذیری شهری در برابر خطر سیلاب از روش WLC استفاده نکرده است. در نهایت به کمک ضرب وزن نسبی هر یک معیارها در مقادیر آن‌ها، مقدار نهایی هر گزینه محاسبه گردید. بنابراین گزینه‌هایی که بیشترین مقدار را داشته باشند، به عنوان مکان‌هایی با آسیب‌پذیری کم‌تر در برابر خطر سیل در نظر گرفته می‌شوند. وزن‌دهی و رتبه‌بندی معیارها نشان می‌دهد که عامل تراکم جمعیت و شبکه آبراهه با 453/0، 041/0 به ترتیب بیشترین و کمترین وزن‌ معیار را در تهیه نقشه‌ی آسیب‌پذیری دارند. نتایج روش بهترین-بدترین با نرخ سازگاری 07/0، نشان می‌دهد مقایسات معیارها از سازگاری و ثبات بیشتری برخوردار می‌باشد. به طور کلی، نتایج نشان می‌دهد در قسمت‌های شمالی و شمال‌شرقی به دلیل تراکم بالای جمعیت و تراکم بافت مسکونی، سطوح نفوذ‌پذیری خاک کم و حجم رواناب افزایش یافته است. بنابراین در این محدوده‌ها، پتانسیل آسیب‌پذیری در برابر خطر سیلاب نسبت به سایر نواحی بیشتر می‌باشد.

پهنه‌بندی ظرفیت سیل‌خیزی با استفاده از تحلیل سلسه‌مراتبی و منطق فازی در محیط GIS نمونه موردی: شهر ایلام

کرامت اله زیاری؛ سید عباس رجایی؛ رسول داراب خانی

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 21-30

چکیده

امروزه عوامل مختلفی همچون رشد بی‌رویه جمعیت، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانه‌ها در کنار عوامل اقلیمی در مناطق شهری سبب گسترش سیلاب‌های شهری شده است. شهر ایلام هم از این شرایط مستثنی نیست؛ به‌طوری ... بیشتر

مکا نیابی احداث اسکان اضطراری شهر کرمان با استفاده از GIS

عبدالرضا کاظمی نیا

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 47-59

چکیده

کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله، به منزله ی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی، شهری و طراحی شهری محسوب می گردد. لذا، اولین گام، شناسایی مناطق ایمن شهری برای احداث مکا نهای ... بیشتر کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله، به منزله ی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی، شهری و طراحی شهری محسوب می گردد. لذا، اولین گام، شناسایی مناطق ایمن شهری برای احداث مکا نهای اسکان اضطراری در برابر زلزله است. بنابراین این تحقیق سعی دارد باهدف شناسایی نواحی ایمن شهر کرمان را در برابر زلزله و در راستای مدیریت بحران، با استفاده از سیست مهای اطلاعات جغرافیایی، مشخص و پهنه بندی نماید. با توجه به اینکه ایمن بودن نواحی شهری خود تابعی از چندین معیار است، لذا مدل مدنظر تحقیق از نوع مد لهای چند معیاره است و با توجه به ماهیت مکانی معیارها پیاد هسازی مدل در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ) GIS ( صورت گرفته است. استخراج معیارهای ایمن بودن نواحیشهری با روش دلفی و تهی هی پرسش نامه هایی از کارشناسان شهرسازی، سازه، معماری و مطالع هی کارهای گذشته انجام پذیرفت. این معیارها عبارتنداز: معیارهای ماتریس مطلوبیت )مقاومت زمین(، معیارهای ماتریس سازگاری ) 1. همجواری با کاربری های سازگار: پار کها و فضای سبز، فاصله از مراکز درمانی - امدادی و فاصله از معابر اصلی، 2. عدم همجواری با کاربری های ناسازگار: صنایع عمده انفجاری مانند پمپ گاز- بنزین و مراکز نظامی( و معیارماتریس ظرفیت )تراکم جمعیتی(. هر کدام از این معیارها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس رتب هبندی شده و سپس در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ) GIS ( مد لسازی و با ب هکار بردن توابع تحلیلی نقشه مکان های مناسب برای ایجاد اسکان اضطراری شهر کرمان تهیه گردید. نتایج حاصل حاکی از آن است که مکان های بسیار مناسب احداث مکان های اسکان اضطراری به ترتیب در مناطق 2،3 شهر کرمان بیشتر به چشم می خورد که دربرنامه ریزی ها باید در اولویت قرار گیرند. در نهایت بعد از تعریف پایگاه داده زمین مرجع برای شبکه ی حمل و نقل شهری، برای خدما ترسانی و رسیدن سریع تر آسیب دیدگان در زمان و یا بعد از بحران به مکان های اسکان اضطراری، شبکه ی هندسی معابر منطقه طراحی گردید. با طراحی شبکه ی هندسی معابر و تعریف محدودیت های مورد نظر برای هر خیابان مانند طول خیابان و وجود چراغ راهنما، می توان با به کار بردن تحلیل های شبکه در زمان مورد نیاز، به راحتی مناسب ترین خیابان رسیدن به نزدیک ترین مکان اسکان اضطراری را تعیین نمود.

شناسایی محله ‏های آسیب ‏پذیر شهری از نظر اتفاقات شبکه‏ ی آب مطالعه‏ ی موردی: شهر اردبیل

علیرضا محمدی؛ الهه پیشگر؛ سپیده نوری؛ حجت ارژنگی

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 91-106

چکیده

زیرساخت آب شریان حیاتی یک شهر است و آسیب به آن، می ‏تواند منجر به بحران شود. بر اساس گزارش‏ های ثبت شده، از سال 1390 تا 1395 به طور میانگین سالانه ده‏ها هزار مورد اتفاق در زیرساخت شبکه‏ ی آب شهر اردبیل ... بیشتر زیرساخت آب شریان حیاتی یک شهر است و آسیب به آن، می ‏تواند منجر به بحران شود. بر اساس گزارش‏ های ثبت شده، از سال 1390 تا 1395 به طور میانگین سالانه ده‏ها هزار مورد اتفاق در زیرساخت شبکه‏ ی آب شهر اردبیل رخ داده است. از آنجایی که زیرساخت‏ های آب، مکان مبنا هستند، بنابراین، شناسایی پهنه‏ های آسیب‏پذیر شهر به‏ منظور پیشگیری از بحران در مواقع مخاطرات احتمالی ضروری است. چنین شناختی مستلزم استفاده از روش‏های مناسب تحلیل فضایی است. لذا از فنون GIS همچون تراکم Kernel و فرایند تحلیل سلسله‏ مراتبی (AHP) برای شناسایی محله‏ های آسیب‏ پذیر شهر استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی این پژوهش، 44 محله‏ ی شهر اردبیل است. داده ‏های این پژوهش، شامل 11222 مورد اتفاق است که تا پایان سال 1395 ثبت شده ‏اند. در پژوهش حاضر، از هشت معیار کلیدی شامل تعداد اتفاقات ثبت شده، تراکم جمعیت و ساختمان، فعالیت ساختمانی، کیفیت شبکه‏ ی معابر، کیفیت کالبدی بافت‏ های شهری، عمر و فشار در شبکه ‏ی آب استفاده شده است. یافته‏ های پژوهش نشان می ‏دهند که 6/13 درصد از محله‏ ها در پهنه ‏ی با آسیب ‏پذیری شدید، 7/22 درصد در پهنه ‏ی با آسیب ‏پذیری زیاد، 25 درصد در پهنه ‏ی با آسیب‏ پذیری متوسط و 7/38 درصد باقی در پهنه با آسیب ‏پذیری کم و خیلی کم قرار دارند. نتیجه اینکه، محله ‏های شماره‏ی 2، 4، 5، 19، 28، 39 وضعیت بحرانی دارند و شدیداً در معرض خطر وقوع اتفاقات در شبکه‏ ی آب شهری قرار گرفته ‏اند و وقوع مخاطراتی مانند زلزله می‏ تواند شهر را با آسیب‏ های جدی مواجه کند.

پهنه‏ بندی خطر زمین‏ لرزه در حوزه ‏‏ی شهری نورآباد ممسنی فارس برای مدیریت بحران شبکه‏ ی گاز، با استفاده از مدل AHP در محیط GIS

سید علی المدرسی؛ سیده الهه منصوریان

دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 81-94

چکیده

رفتار خطوط لوله‏های گاز در زلزله‏های گذشته نشان‏دهنده‏ی آسیب‏پذیری آن‏ها در برابر زلزله است. بر این اساس پهنه‏بندی مناطق از نظر میزان خطرپذیری زلزله و شناسایی این مناطق خطر و مقاوم‏سازی ... بیشتر رفتار خطوط لوله‏های گاز در زلزله‏های گذشته نشان‏دهنده‏ی آسیب‏پذیری آن‏ها در برابر زلزله است. بر این اساس پهنه‏بندی مناطق از نظر میزان خطرپذیری زلزله و شناسایی این مناطق خطر و مقاوم‏سازی این خطوط در برابر زلزله مخصوصاً در مناطق لرزه‏خیز با خطر بالا از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. این پژوهش با استفاده از مدل AHP و با به‏کارگیری نرم‏افزارهای ArcGIS و Expert Choice به پهنه‏بندی خطر زمین‏لرزه در منطقه‏‏ی مورد مطالعه و بررسی موقعیت خطوط لوله‏ی گاز در پهنه‏های خطر می‏پردازد. معیارهای مؤثر در محاسبه‏ی خطرپذیری عبارت‏اند از: لیتولوژی، شیب، فاصله از گسل، فاصله از کانون زلزله، لایه‏ی ارتفاع که پس از وزن‏دهی در محیط GIS، تلفیق گردیده و منطقه‏ی مورد مطالعه از نظر میزان خطر زلزله به چهار منطقه پهنه‏بندی شد. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که در شهرستان ممسنی به ترتیب 9، 45، 30 و 16 درصد از منطقه‏ی مورد مطالعه در طبقه‏ی خطر کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است و شهر نورآباد به ترتیب 32، 67، 1 درصد در منطقه‏ی خطر متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار می‏گیرد. انطباق لایه‏ی خطوط لوله‏ی گاز نورآباد با نقشه‏ی پهنه‏بندی نتایج نشان داد که ۶۱ درصد از خط لوله‏ها در پهنه‏ی با خطر متوسط و ۳۹ درصد در پهنه‏ی خطر زیاد قرار می‏گیرد.

بهینه ‏سازی حرکت سرویس‏ رسان‏های فرودگاهی در شرایط اضطراری

ابوذر رمضانی؛ محمدرضا ملک؛ حمید دهقانی؛ حبیب اله سهامی؛ رضا حسنوی

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 5-15

چکیده

توسعه‏‏یحملونقلهواییموجبتغییرات فراوانیدرفرودگاه‏هاشدهاست.تعداداپرون‏ها1وپایانه‏هاازنظر پیچیدگیواندازهروبهافزایشاست. بهعلتافزایشتعداد پروازها، تعدادهواپیماها وبهتبعآنافزایش تجهیزات،وسائلنقلیهوموانعثابت، ... بیشتر توسعه‏‏یحملونقلهواییموجبتغییرات فراوانیدرفرودگاه‏هاشدهاست.تعداداپرون‏ها1وپایانه‏هاازنظر پیچیدگیواندازهروبهافزایشاست. بهعلتافزایشتعداد پروازها، تعدادهواپیماها وبهتبعآنافزایش تجهیزات،وسائلنقلیهوموانعثابت، احتمال وقوع بحران در فرودگاه افزایش یافته است. با توجه به این موضوع، تحقیق قابل توجهی برای کاهش بحران در فرودگاه‏ها و بهینه‏سازی دسترسی سرویس‏رسانان به هواپیماها انجام نشده است. سامانه‏ی اطلاعات مکانی، با توانایی‏هایی که در تجزیه و تحلیل داده‏های مکانی ارائه داده است، متخصصان و مهندسان فرودگاه‏ها را در به‏کارگیری آن برای بهبود مدیریت بحران در فرودگاه راغب کرده است. در این تحقیق اطلاعات مکانی و زمانی مربوط به سرویس‏رسانی در فرودگاه، که یکی از عوامل اصلی وقوع بحران در فرودگاه است، به صورت غیرآنی تجزیه و تحلیل شده و شیوه‏ای نو برای بهینه‏سازی دسترسی سرویس‏رسانان به هواپیماها و در نتیجه کاهش بحران در فرودگاه ارائه شده است. هدف به‌کارگیری این شیوه بهینه‏سازی دسترسی خودروهای سرویس‏رسان (با شرط تأخیر نداشتن پرواز‏ها) برای کاهش بحران در فرودگاه است. در طرح پیشنهادی عملیات سرویس‏رسانی با در نظر گرفتن دو حالت منجر به کاهش بحران می‏شود: در حالت اول سرویس‏رسان پس از ارائه‌‌‌‌‌‌‌ی سرویس به جایگاه دائم باز می‏گردد و در حالت دیگر سرویس‏رسان پس از ارائه‌ی سرویس در جایگاه موقت توقف می‏کند. نتایج نشان می‌دهد که در هر دو حالت با کاهش تعداد سرویس‏رسان‏ها در سطح فرودگاه‏ها از میزان بحران کاسته می‌شود.

ارزیابی خطر زمین‏لرزه در حوزه‏ی شهری ایذه با استفاده از مدل‏های چندمعیاری WLC و AHP در محیط GIS

سیده معصومه موسوی؛ موسی عابدینی؛ اباذر اسمعلی عوری

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 93-101

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل خطر وقوع زمین‏لرزه در محدوده‏ی حوزه‏ی شهری ایذه واقع در شمال شرق استان خوزستان با استفاده از مدل‏های چندمعیاری است. ویژگی‏های مورد استفاده در این پژوهش شامل فاصله ... بیشتر

مقایسه‏ ی دو روش تهیه ‏ی نقشه ‏‏ی آسیب‏ پذیری زمین‏ لرزه تحت شرایط عدم قطعیت مبتنی بر منطق فازی کلاسیک و منطق فازی شهودی

محمدرضا ملک؛ پرستو پیله‌فروش‌ها

دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 5-13

چکیده

ریسک هر‎گونه بحران طبیعی تابع حادثه و آسیب‎پذیری است. بنابراین نقشه‏ی آسیب‎پذیری برای هرگونه نظام مدیریت بحران بایسته است. داده‎ها و اطلاعات منبع در فعالیت‏های اجرایی همراه با انواع عدم ‎قطعیت ... بیشتر ریسک هر‎گونه بحران طبیعی تابع حادثه و آسیب‎پذیری است. بنابراین نقشه‏ی آسیب‎پذیری برای هرگونه نظام مدیریت بحران بایسته است. داده‎ها و اطلاعات منبع در فعالیت‏های اجرایی همراه با انواع عدم ‎قطعیت و عناصر نایقینی هستند. هر نوع ساده‎انگاری روی چنین نقشه‎هایی منجر به تصمیم‎گیری‏های نادرست خواهد شد. بنابراین برای کسب نتایج مناسب باید نقشه‎های آسیب‎پذیری با مؤلفه‎های نایقینی و عدم‎ قطعیت محاسبه شوند. اگرچه منطق فازی کاربرد‎های فراوانی در گرایش‏های مختلف وابسته به اطلاعات مکانی یافته است، اما منطق فازی رایج دارای کاستی‎های مهمی است. منطق فازی سنتی دارای دو کاستی مهم است. نخست آنکه، برای استفاده از نظریه‏ی فازی معمول، برای هر مشخصه باید یک تابع عضویت قطعی تعیین کنیم. دیگر آنکه نظریه‏ی فازی بین گزاره‏ای که دانشی نسبت به آن وجود ندارد و گزاره‏ها‏یی که دلایل موافق و مخالف علیه آن یکسان است، تفاوتی نمی‏گذارد. مشکل دیگر نظریه‏ی فازی متداول هنگامی رخ می‏دهد که کمبود اطلاعات مرتبط داشته باشیم. این در حالی است که تمامی مشکلات یاد شده برای تهیه‏ی‏‏‏‏ نقشه‏ی آسیب‎پذیری نیز وجود دارد. برای حل این‏گونه مسائل، می‏‎توان از منطق فازی شهودی1 (IFL) استفاده کرد. در این پژوهش نشان خواهیم داد که چگونه می‏‏توان نقشه‎های آسیب‎پذیری را به کمک فازی شهودی به‏ دست آورد. برای تأیید قابلیت مدل پیشنهادی به بررسی میزان آسیب‏پذیری ناشی از زمین‏لرزه پرداخته شده است. بدین‏منظور با استفاده از دو روش منطق فازی رایج و منطق فازی شهودی، نقشه‏ی آسیب‏پذیری ناشی از زلزله تهیه می‎شود و در نهایت با مقایسه‏ی نتایج دو روش، برتری روش مبتنی بر منطق فازی شهودی در حل این‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گونه مسائل نشان داده می‎شود.

طراحی و شبیه‏ سازی مدل صف عملیات امداد و نجات زلزله به کمک سامانه‏ ی اطلاعات جغرافیایی (GIS)

ابوالفضل راسخ؛ علیرضا وفایی‌نژاد

دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 25-36

چکیده

زلزله بشر را، در طول زمان، با خسارات جبران‏ناپذیری مواجه ساخته است. از طرفی دیگر، تصمیم‏گیرندگان همواره سعی در مدیریت بحران و چالش‏های ناشی از آن داشته‏اند. یکی از این چالش‏ها، عملیات امداد و ... بیشتر زلزله بشر را، در طول زمان، با خسارات جبران‏ناپذیری مواجه ساخته است. از طرفی دیگر، تصمیم‏گیرندگان همواره سعی در مدیریت بحران و چالش‏های ناشی از آن داشته‏اند. یکی از این چالش‏ها، عملیات امداد و نجات پس از زلزله است. هدف این پژوهش شبیه‏سازی مدلی است که بتواند میان تعداد گروه‏های امدادی در منطقه و توان عملیاتی آن‌ها یک حالت تعادل ایجاد نماید. ازاین‌رو، با توجه به محبوبیت روش‏های تحقیق در عملیات، از جمله نظریه‌‏ی صف در زمینه‏ی عملیات امداد و نجات، با بهره‏گیری از مفاهیم نظریه‏ی صف، مدل صف متناسب با عملیات امداد و نجات شبیه‏سازی گردید. از سویی دیگر، با استفاده از مدل نرخ بقای افراد زیر آوار، بر اساس نوع سازه، عامل مؤثری برای تحلیل مدل صف شبیه‏سازی شده در محیط GIS فراهم شد. با در نظر گرفتن عامل مدت زمان زنده ماندن افراد در زیر آوار که با استفاده از مدل نرخ بقا به دست آمده است و همچنین با به کارگیری دیگر عوامل ارائه شده توسط نظریه‏ی صف از قبیل توان عملیاتی، تعداد مجروحان خارج شده در مدت زمان اجرا‏ از سیستم و تعداد سرویس‏دهندگان (امدادرسانان)، خروجی مدل شبیه‏سازی شده تحلیل گردید. نتیجه‏ی به دست آمده، گویای این نکته است که تلفیق نظریه‏ی صف و GIS امکان‏پذیر است و نتیجه‏ی آن تخصیص تعداد و ترکیب مناسب نیروهای امداد و نجات در منطقه‏ی مورد مطالعه است.

مدل لجستیک امدادرسانی برای کاهش تلفات پس از زلزله در ابعاد بسیار بزرگ و واقعی

مرتضی احمدی؛ عباس سیفی؛ علیرضا قرهی

دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 51-64

چکیده

با نگاهی به حوادث طبیعی چند دهه‌ی اخیر به روشنی در می‌یابیم که بروز بلایای طبیعی موجب به وجود آوردن هزینه‌های مالی و انسانی سنگین برای دولت‌ها و جوامع می‌شود و روز به روز نگرانی‌ها را در این زمینه ... بیشتر با نگاهی به حوادث طبیعی چند دهه‌ی اخیر به روشنی در می‌یابیم که بروز بلایای طبیعی موجب به وجود آوردن هزینه‌های مالی و انسانی سنگین برای دولت‌ها و جوامع می‌شود و روز به روز نگرانی‌ها را در این زمینه افزایش می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌هایی که در هر عملیات امدادرسانی صورت می‌پذیرد و تقریبا 80 درصد حجم کل فعالیت‌ها را شامل می‌شود، لجستیک است. لجستیک امدادرسانی که در چند سال اخیر مطرح شده است، می‌کوشد تا با استفاده از مدل‌های رایج در لجستیک تجاری و در نظر گرفتن شرایط خاص و ویژه‌ای همچون تقاضای نامشخص، دسترسی نداشتن به اطلاعات دقیق در شرایط پس از بحران، خراب شدن و از بین رفتن مسیرهای حمل و نقل شهری و برون شهری و محدود بودن زمان امدادرسانی در صورتی که حجم فعالیت‌ها و هماهنگی‌های مورد نیاز بسیار بالا و فشرده است، تا حد امکان تلفات انسانی را کاهش دهد. در این پژوهش یک مدل لجستیک امدادرسانی با رویکرد برنامه‌ریزی غیرخطی مختلط عدد صحیح (MINLP) با در نظر گرفتن خرابی مسیرهای حمل و نقل شهری پس از وقوع زلزله، زمان استاندارد و بین‌المللی امدادرسانی و استفاده از داده‌های برخط حاصل شده از نظام اطلاعات مکانی (GIS)، برای مکان‌یابی مراکز توزیع محلی کالاهای امدادی و همچنین مسیریابی وسایل حمل و نقل ارائه شده است. در طراحی مدل سعی شده است تا حد ممکن عوامل حیاتی دخیل در لجستیک امدادرسانی مورد توجه قرار گیرد. سپس مدل ارائه شده در مقیاس بزرگ و واقعی و با استفاده از داده‌های برگرفته از نظام اطلاعات مکانی، به صورت یک مطالعه‌ی موردی پیاده‌سازی شده و نتایج آن به صورت کامل ارائه شده است. برای حل این مدل در شرایط واقعی از روش جستجوی همسایگی متغیر که برای اولین بار برای یک مدل لجستیک امدادرسانی ارائه شده، بهره گرفته شده است.

بررسی تأثیر شبکه ی برق بر تحلیل ریسک آتش سوزی شبکه ی خطوط لوله ی سوخت

محمد اسکندری؛ محمدصادق توکلی ثانی؛ سعید فلاح علی آبادی؛ سارا گودرزی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 45-55

چکیده

با توجه به اینکه رفتار شبکه‌ی خطوط لوله‌ی مدفون انتقال سوخت نسبت به وقوع زلزله‌های احتمالی مشکوک است، احتمال خسارت‌های مستقیم و غیر‌مستقیم بالایی بر این شبکه وجود دارد. زیرساخت مذکور یکی از مهم‌ترین ... بیشتر با توجه به اینکه رفتار شبکه‌ی خطوط لوله‌ی مدفون انتقال سوخت نسبت به وقوع زلزله‌های احتمالی مشکوک است، احتمال خسارت‌های مستقیم و غیر‌مستقیم بالایی بر این شبکه وجود دارد. زیرساخت مذکور یکی از مهم‌ترین شریان‌ها در محیط‌های شهری محسوب می‌شود. از این‌ رو بررسی آنالیز عملکرد لرزه‌ای این خطوط بسیار حایز اهمیت است. در شهر کرمانشاه، سه مسیر خطوط لوله‌ی مدفون سوخت‌رسانی‌ از زیر شهر عبور می‌کند. به‌منظور انجام برآورد خسارت لرزه‌ای خطوط لوله‌ی مدفون سوخت شهر کرمانشاه از برنامه‌ی تحلیل خسارت خطوط لوله‌ی نوشته شده در محیط نرم‌افزار (GIS) استفاده شده است. در این برنامه به‌طور خودکار، پارامترهای لرزه‌خیزی منطقه (PGA و PGV)، تعداد نشت و شکست، تعداد اشتعال، مساحت منطقه‌ی تحت تأثیر آتش و انفجار، تعداد جمعیت در معرض آتش و انفجار و تعداد واحدهای در معرض آتش و انفجار پس از زلزله محاسبه گشت. در انتها نقشه‌ی ریسک منطقه در سه حالت خرابی شبکه‌ی خطوط برق هوایی، برای هر سناریو آنالیز شد و نتایج سه حالت جرقه در اثر شبکه‌ی برق به‌صورت کمی و گرافیکی با یکدیگر مقایسه شدند. در نقشه‌ی ریسک منطقه، اثر شبکه‌ی برق در کاهش و افزایش میزان خسارات وارده به منطقه بسیار آشکار بود؛ به‌گونه‌ای که تعداد اشتعال‌های وارده به خطوط لوله‌ی سوخت شهر کرمانشاه پس از مقاوم‌سازی شبکه‌ی برق، در سناریوی اول از 21 به 2 اشتعال و برای سناریوی دوم از 2 به صفر اشتعال تقلیل یافت.

تحلیل فضا- مکانی عملکرد ایستگاه های آتش نشانی بر پایه ی مدیریت بحران با استفاده از روش تلفیقی MCDMو تحلیل شبکه

سیدعلی علوی؛ اسماعیل سالاروند؛ علی احمدآبادی؛ سعیده فرخی سیس؛ محمد رضا بسحاق

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 57-65

چکیده

از میان کاربری‌ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه‌ی فضا - مکانی ایستگاه‌های آتش‌نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه‌ی خدمات‌ ایمنی و تمهیدات پیش‌گیری و مقابله با حوادث آتش‌سوزی و مدیریت ... بیشتر از میان کاربری‌ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه‌ی فضا - مکانی ایستگاه‌های آتش‌نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه‌ی خدمات‌ ایمنی و تمهیدات پیش‌گیری و مقابله با حوادث آتش‌سوزی و مدیریت بحران در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بی‌شک خدمات‌رسانی به‌موقع ایستگاه‌های آتش‌نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان‌های مناسب بوده، تا بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجهه با موانع و محدودیت‌های محیط شهری از یک‌سو، و نیز با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهر از سوی دیگر، به محل حادثه برسند. تهران بزرگ با جمعیت بیش از هشت میلیون نفر به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر کشور، به علت گسترش موازی و نیز افزایش جمعیت، زمینه‌های ایجاد حریق را در سطح شهر افزایش داده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و نیز بهره‌گیری از روش‌های تلفیقی تحلیل شبکه وMCDM در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، توزیع فضایی- مکانی استقرار و شعاع عملکرد ایستگاه‌های آتش‌نشانی موجود در منطقه‌ی 6 شهر تهران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد پراکنش فضایی ایستگاه‌های آتش‌نشانی برای مدیریت بهینه‌ی بحران در وضعیت موجود از الگوی مناسبی برخوردار نبوده و ایستگاه‌های موجود در مدت زمان استاندارد 3 دقیقه نمی‌توانند کل منطقه را تحت پوشش خدماتی قرار دهند. بنابراین با به‌کار‌گیری روش‌های تحلیلی MCDM و نیز استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و تلفیق آن با قابلیت‌های GIS، برای مناطق خارج از شعاع عملکردی ایستگاه‌های موجود، 2 ایستگاه جدید مشخص و پیشنهاد گردیده است تا کل فضای مطالعات موردی، براساس استاندارد زمانی خودروهای آتش‌نشانی به محل حریق، تحت پوشش ایستگاه‌های آتش‌نشانی قرار گیرد.

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

کلیدواژه‌ها = GIS

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده