مدیریت بحران - فهرست مقالات

تأثیر نظام مدیریت منابع انسانی بر کیفیت عملیات مدیریت بحران مطالعه‏ی موردی: ستادهای مدیریت بحران شهرداری تهران

سعید عسکری ماسوله؛ مهدی افشار؛ مینا محمدی

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 39-47

چکیده

قرن بیست و یکم، قرن رویارویی با تغییرات شگرف تکنولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که هیچ سازمانی از تغییرات و رویدادهای آن در امان نیست. بحران‏ها بخشی از فضای کسب و کار هستند و حذف تمامی بحران‏هایی ... بیشتر قرن بیست و یکم، قرن رویارویی با تغییرات شگرف تکنولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که هیچ سازمانی از تغییرات و رویدادهای آن در امان نیست. بحران‏ها بخشی از فضای کسب و کار هستند و حذف تمامی بحران‏هایی که سازمان را تهدید می‏کند، ناممکن است. از سوی دیگر انطباق با شرایط موجود نیاز به نیروی انسانی متخصص برای بهره‏گیری هر چه بیشتر از فرصت‏های ایجاد شده دارد. مدیریت منابع انسانی و مدیریت بحران از موضوعات مهم سازمانی هستند که در طول دهه‏های اخیر در کانون توجه پژوهشگران قرار گرفته است. یکی از ملزومات اصلی در زمینه‏ی مدیریت بحران، سطح بالای میزان آمادگی و توانمند نیروی انسانی مدیریت بحران است. در این مقاله پیوند این دو موضوع در ستادهای مدیریت بحران شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با توجه به هدف آن از نوع کاربردی توسعه‏ای است، زیرا یافته‏های آن می‏تواند مبنای کاربردی در شهرداری‏ها داشته باشد. این پژوهش بر آن است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که مؤلفه‏های منابع انسانی تا چه حد بر کیفیت ارکان نظام مدیریت بحران مؤثرند. در همین راستا، با توجه به مؤلفه‏های منابع انسانی در این زمینه، سؤالاتی در قالب پرسشنامه با طیف لیکرت پنج نقطه‏ای طراحی شده و به سنجش این عوامل پرداخته شده است. جامعه‏ی آماری این پژوهش ستادهای مدیریت بحران در مناطق 22گانه شهرداری تهران است. برای آزمون فرضیه‏ها، از روش مدل‏سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد در ستادهایی که نظام مدیریت منابع انسانی استقرار یافته است، کیفیت عملیات مدیریت بحران وضعیت بهتری دارد.

اعمال محدودیت زمانی نیمه‏نرم بر اساس تابع حیات‏بخش در فرایند مسیریابی تیم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های پاسخ به بحران

علی نادی؛ علی ادریسی

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 93-101

چکیده

پس از وقوع یک حادثه‏ی بزرگ مانند زلزله، عملیات بسیاری برای کاهش تلفات و خسارات صورت می‏گیرد. تلفات در زمان‏های اولیه‏ی بحران با گذر زمان به شدت افزایش می‏یابد. در نتیجه یکی از چالش‏های مهم پس ... بیشتر

ایجاد مدل تعاملی اطلاعات و فعالیت‏های ذی‏نفعان مدیریت بحران در صنعت با رویکرد مهندسی همزمان، مطالعه‏‏ ی موردی: ایران‏ خودرو

مهدی نصیبی؛ محمود مدیری؛ محمد علی نکوئی؛ رضا حسنوی؛ مهدی نوری

دوره 4، شماره 2 ، بهمن 1394، ، صفحه 23-36

چکیده

بحران عنصری جدانشدنی از زندگی بشر است. صنایع نیز از گزند بحران‏ ها در امان نیستند. چرخه‏ ی مدیریت بحران شامل مراحل پیشگیری و کاهش اثرات، آمادگی، مقابله و بازسازی است. تمامی این حوزه‏ ها فعالیت‏های ... بیشتر بحران عنصری جدانشدنی از زندگی بشر است. صنایع نیز از گزند بحران‏ ها در امان نیستند. چرخه‏ ی مدیریت بحران شامل مراحل پیشگیری و کاهش اثرات، آمادگی، مقابله و بازسازی است. تمامی این حوزه‏ ها فعالیت‏های متفاوتی را در زمان‏های مختلف برای ذی‏نفعان مدیریت بحران در صنایع و به‏ ویژه صنایع خودرو‏سازی ایجاد می‏ کنند. نبود یک ساختار همسو و همزمان بین تمامی ذی‏نفعان در هریک از مراحل مدیریت بحران می‏ تواند منجر به اخلال در فرایند مدیریت بحران صنعت گردد. مهندسی همزمان یک روش طراحی برای توسعه‏ ی محصولات و ساخت آن‏ها در صنایع است که فرایندها را نیز به‏ طور همزمان در نظر می‏ گیرد. هدف از این تحقیق ایجاد مدل تعاملی اطلاعات و فعالیت‏ های ذی‏نفعان مدیریت بحران صنعت خودرو‏سازی ایران‏ خودرو با استفاده از رویکرد مهندسی همزمان است. بدین منظور باید تمامی ذی‏نفعان و فعالیت‏ ها در مدیریت بحران شناسایی و دسته ‏بندی و وزن هریک از فعالیت‏ ها تعیین گردد و میزان تعامل داده، ستانده‏ ای اطلاعات در دو مدل تصمیم‏ گیری فازی با استفاده از روش‏های F.MCDM محاسبه گردد. در این تحقیق، پس از انجام مطالعات کتابخانه‏ ای، از روش مصاحبه و پرسشنامه استفاده می‏ شود. همچنین از روش تصمیم‏ گیری چندمعیاره به صورت فازی برای تعیین وزن معیارها و نرخ میزان داده و ستانده‏‏‏ ی اطلاعات استفاده می ‏گردد. در نهایت مدل ارتباطی اطلاعات برای ارتقای کارکرد مدیریت بحران صنعت ایران‏ خودرو با رویکرد مهندسی همزمان ارائه می‏ گردد.

مکان‌یابی و مسیریابی تسهیلات اورژانسی با فرض احتمال خرابی مسیرهای ارتباطی در زمان بحران

جمال ارکات؛ شکوفه زمانی؛ پرک قدس

دوره 4، شماره 2 ، بهمن 1394، ، صفحه 95-106

چکیده

برنامه‌ریزی برای پیشگیری از وقوع حوادث از یک سو و تصمیم‌گیری‌های درست برای کاهش آثار ناشی از وقوع بحران از سوی دیگر اهداف کلیدی مدیریت بحران‌اند. در این تحقیق، مسئله‌ی مکان‌یابی و مسیریابی تسهیلات ... بیشتر

بهینه ‏سازی حرکت سرویس‏ رسان‏های فرودگاهی در شرایط اضطراری

ابوذر رمضانی؛ محمدرضا ملک؛ حمید دهقانی؛ حبیب اله سهامی؛ رضا حسنوی

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 5-15

چکیده

توسعه‏‏یحملونقلهواییموجبتغییرات فراوانیدرفرودگاه‏هاشدهاست.تعداداپرون‏ها1وپایانه‏هاازنظر پیچیدگیواندازهروبهافزایشاست. بهعلتافزایشتعداد پروازها، تعدادهواپیماها وبهتبعآنافزایش تجهیزات،وسائلنقلیهوموانعثابت، ... بیشتر توسعه‏‏یحملونقلهواییموجبتغییرات فراوانیدرفرودگاه‏هاشدهاست.تعداداپرون‏ها1وپایانه‏هاازنظر پیچیدگیواندازهروبهافزایشاست. بهعلتافزایشتعداد پروازها، تعدادهواپیماها وبهتبعآنافزایش تجهیزات،وسائلنقلیهوموانعثابت، احتمال وقوع بحران در فرودگاه افزایش یافته است. با توجه به این موضوع، تحقیق قابل توجهی برای کاهش بحران در فرودگاه‏ها و بهینه‏سازی دسترسی سرویس‏رسانان به هواپیماها انجام نشده است. سامانه‏ی اطلاعات مکانی، با توانایی‏هایی که در تجزیه و تحلیل داده‏های مکانی ارائه داده است، متخصصان و مهندسان فرودگاه‏ها را در به‏کارگیری آن برای بهبود مدیریت بحران در فرودگاه راغب کرده است. در این تحقیق اطلاعات مکانی و زمانی مربوط به سرویس‏رسانی در فرودگاه، که یکی از عوامل اصلی وقوع بحران در فرودگاه است، به صورت غیرآنی تجزیه و تحلیل شده و شیوه‏ای نو برای بهینه‏سازی دسترسی سرویس‏رسانان به هواپیماها و در نتیجه کاهش بحران در فرودگاه ارائه شده است. هدف به‌کارگیری این شیوه بهینه‏سازی دسترسی خودروهای سرویس‏رسان (با شرط تأخیر نداشتن پرواز‏ها) برای کاهش بحران در فرودگاه است. در طرح پیشنهادی عملیات سرویس‏رسانی با در نظر گرفتن دو حالت منجر به کاهش بحران می‏شود: در حالت اول سرویس‏رسان پس از ارائه‌‌‌‌‌‌‌ی سرویس به جایگاه دائم باز می‏گردد و در حالت دیگر سرویس‏رسان پس از ارائه‌ی سرویس در جایگاه موقت توقف می‏کند. نتایج نشان می‌دهد که در هر دو حالت با کاهش تعداد سرویس‏رسان‏ها در سطح فرودگاه‏ها از میزان بحران کاسته می‌شود.

توسعه‏ ی روشی برای شبیه‏ سازی آب‏گرفتگی‏های شهری منطبق بر زیرساخت‏های جمع‏ آوری سیلاب

هانیه جعفری؛ علی اصغر آل شیخ

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 41-50

چکیده

با گسترش فرایند شهری شدن، وضعیت سطح زمین و آب و هوا دچار تغییر ‏شده است. از نتایج این تغییر، وقوع آب‏گرفتگی‏های مکرر در مناطق شهری است. مدل‏سازی آب‏گرفتگی ابزاری مناسب برای تصمیم‏گیری‏های ... بیشتر با گسترش فرایند شهری شدن، وضعیت سطح زمین و آب و هوا دچار تغییر ‏شده است. از نتایج این تغییر، وقوع آب‏گرفتگی‏های مکرر در مناطق شهری است. مدل‏سازی آب‏گرفتگی ابزاری مناسب برای تصمیم‏گیری‏های سریع و تسهیل مدیریت این نوع بحران است. این مقاله به شبیه‏سازی آب‏گرفتگی ناشی از بارندگی می‏پردازد. روش پیشنهادی از داده‏های ورودی، که عموماً در دسترس است، بهره جسته است تا به سرعت به تخمین وضعیت آب‏گرفتگی برسد. روش پیشنهادی از مدل‏های هیدرولوژیکی اقتباس‏شده و بر مبنای نظام‏های اطلاعات مکانی است. تأثیر زیرساخت‏های سطحی و زیرسطحی جمع‏آوری سیلاب در محاسبات آب‏گرفتگی لحاظ شد. فرورفتگی‏های سطح زمین به‏منزله‏ی مناطق اصلی دارای پتانسیل آب‏گرفتگی در نظر گرفته شدند. مقدار رواناب سطحی که از حوزه‌ی بالادست هر فرورفتگی به آن وارد می‏شود، میزان آب‏گرفتگی را تعیین می‏کند. بیشینه‏ی مقدار ذخیره‏ی آب، جهت و ترتیب حرکت جریان بین فرورفتگی‏ها همگی در شبیه‏سازی آ‏ب‏گرفتگی لحاظ شدند. منطقه‏ی مورد مطالعه بخشی از منطقه‏ی 22 شهر تهران انتخاب گردید. نتایج نشان داد که روش به کار گرفته ‏شده می‏تواند موقعیت آب‏گرفتگی‏ها در مناطق شهری را بیابد و حجم و عمق آن‏ها را با در نظرگیری تأثیر زیر‏ساخت‏های جمع‏آوری سیلاب محاسبه کند. در مقایسه با مدل USISM مجموع حجم و عمق شبیه‏سازی‏شده به ترتیب 9/13 و 7/12 درصد کاهش داشت که علت آن می‏تواند در نظر نگرفتن تأثیرات نوع کاربری و زیرساخت‏های جمع‏آوری سیلاب در مدل USISM باشد. روش پیشنهادی می‏تواند برای ایجاد شبکه‏های پیش‏بینی بحران آب‏گرفتگی به‏منزله‏ی راهکاری غیرسازه‏ای برای کاهش پیامدهای بحران به کار گرفته شود.

بررسی الگوی ساختار سازمانی مرکز عملیات اضطراری در واحد صنعتی

کیومرث ناصری؛ سعید گیوه چی؛ مهناز نصرآبادی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 37-46

چکیده

تجربه‌ی حوادث ناگوار در مجتمع‌های صنعتی و به‌ وجود آمدن مشکلات فراوان موجب گردید تا یک نظام مدیریت و فرماندهی استاندارد برای رفع مشکلات موجود و مدیریت بهتر بحران فراهم شود. ترسیم و تبیین ساختار سازمانی ... بیشتر تجربه‌ی حوادث ناگوار در مجتمع‌های صنعتی و به‌ وجود آمدن مشکلات فراوان موجب گردید تا یک نظام مدیریت و فرماندهی استاندارد برای رفع مشکلات موجود و مدیریت بهتر بحران فراهم شود. ترسیم و تبیین ساختار سازمانی مرکز عملیات اضطراری در شرکت‌های نفتی، همچون منطقه‌ی عملیاتی نفت چشمه‌خوش، می‌تواند کمک شایانی به کاهش تلفات مالی و جانی ناشی از بروز حوادث داشته باشد. یک مرکز وقتی می‌تواند عملکرد مناسبی در مدیریت بحران داشته باشد که ساختار و ارتباطات سازمانی آن به صورت بهینه و صحیح تعریف شده باشد. به همین منظور، این پژوهش با روش میدانی و با ابزار گردآوری از طریق مصاحبه و پرسش‌نامه صورت گرفته است و مخاطبان آن کارکنان نفت چشمه‌خوش هستند. بر اساس آزمون فرضیه‌ها مناطق مستعد بحران در منطقه‌ی نفت چشمه‌خوش شامل بخش پساب واحد نمک‌زدایی، تفکیک‌گرها، مخازن ذخیره‌ی نفت و گودال آب و نفت واحد بهره‌برداری است و این در حالی است که آموزش‌های کافی در زمینه‌ی مدیریت بحران به کارکنان داده نشده است. مهم‌ترین عناصر در ساختار سازمانی مرکز شامل جانمایی مناسب، دسترسی مناسب، منابع انسانی و تجهیزات است و مناسب‌ترین افراد برای حضور در مرکز، ریاست منطقه، رؤسای واحدها و یا جانشینان و کارشناسان HSE هستند.

ارائه‌ی مدلی برای کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از وقوع زلزله با رویکرد مدل‌یابی ساختاری ـ تفسیری

ابراهیم‌زاده پزشکی؛ نگار جلیلیان؛ سید حیدر میرفخرالدینی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 65-77

چکیده

ایران بعد از چین، هند و بنگلادش بیشترین میزان خسارت را در جهان از بلایای طبیعی، به‌ویژه زلزله، به خود اختصاص می‌دهد. با وجود ماهیت غیر قابل پیش‌بینی زلزله جوامع توسعه‌یافته، با مدیریت و برنامه‌ریزی ... بیشتر ایران بعد از چین، هند و بنگلادش بیشترین میزان خسارت را در جهان از بلایای طبیعی، به‌ویژه زلزله، به خود اختصاص می‌دهد. با وجود ماهیت غیر قابل پیش‌بینی زلزله جوامع توسعه‌یافته، با مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح، به‌طور چشمگیری از صدمات ناشی از بلایای طبیعی کاسته‌اند. بنابراین ارائه‌ی مدلی که به‌طور جامع و نظام‌مند نحوه‌ی ارتباط بین عوامل مؤثر بر مهار و کاهش خسارت‌های ناشی از زلزله را نشان دهد، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش با استفاده از مدل‌یابی ساختاری ـ تفسیری به ارائه‌ی مدلی برای تبیین ارتباط بین عوامل مؤثر بر مهار و کاهش خسارت‌های ناشی از زلزله پرداخته است و با ترکیب روش‌‌‌های کیفی و کمی مدلی را تبیین کرده است که می‌تواند، در مواقع بحرانی، راهنمای مدیران در امر برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری باشد. همچنین برای شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش و مهار خسارت‌های ناشی از زلزله از روش دلفی، در کنار تحلیل عاملی تأییدی مرتبه‌ی دوم، استفاده شده است. سپس با نرم‌افزار حداقل مربعات جزئی و با استفاده از نظر خبرگان (15 تن از مدیران هلال احمر استان یزد) مدل اصلی تحقیق ساختار‌دهی شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن است که عوامل پیشنهاد شده به‌خوبی توانایی اندازه‌گیری مفهوم مورد نظر پژوهش را دارند؛ همچنین نتایج نشان‌ می‌دهد که، بر اساس مدل ایجاد شده از طریق مدل‌یابی ساختاری تفسیری، عوامل ارزشی، مدیریتی و راهبردی و عمرانی زیربنای مدل کاهش و مهار خسارت‌های ناشی از زلزله است.

ارائه‌ی مدلی برای خطر آتش‌سوزی در بوستان ملی گلستان

حسن فرامرزی؛ سید محسن حسینی؛ اسماعیل قجر؛ مهدی غلامعلی فرد

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 79-87

چکیده

تحقیق حاضر به شناسایی مناطق حساس به آتش‏سوزی در بوستان ملی گلستان، یکی از مهم‌ترین ذخایر زیست‌کره‌ی جهان، با استفاده از تحلیل تشخیصی (ممیزی) و شبکه‌ی استنتاج عصبی فازی تطبیقی می‏پردازد. بدین منظور ... بیشتر تحقیق حاضر به شناسایی مناطق حساس به آتش‏سوزی در بوستان ملی گلستان، یکی از مهم‌ترین ذخایر زیست‌کره‌ی جهان، با استفاده از تحلیل تشخیصی (ممیزی) و شبکه‌ی استنتاج عصبی فازی تطبیقی می‏پردازد. بدین منظور ابتدا لایه‌های رقومی و داده‌های مورد نیاز از پایگاه‌های اطلاعاتی، مراکز مرتبط و برداشت‌های میدانی در منطقه‌ی مورد مطالعه تهیه شد. پس از آماده‏سازی داده‌ها و در نظر گرفتن آتش‌سوزی‏های رخ داده، با استفاده از تحلیل تشخیصی، مهم‌ترین عوامل مؤثر در وقوع آتش‏سوزی مشخص گردید. میانگین وزنی این عوامل محاسبه شد و با استفاده از الگوریتم K-Fold در شش مرحله با توابع عضویت ذوزنقه‌ای، گوسی، مثلثی و زنگوله‏ای، مدل‏های عصبی ـ فازی خطر آتش‏سوزی ساخته شد و با استفاده از نتایج نقشه‌ی خطر آتش‌سوزی در 5 طبقه‌ی خطر خیلی‏کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تهیه گردید. ارزیابی صحت نیز با استفاده از مشخصه‌ی عامل نسبی صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل تشخیصی حضور دامدار، حضور شکارچی، فاصله از جاده‌ی ترانزیتی، میانگین دما، فاصله از چشمه‏ها، بارش در فصل رویش و شیب را مهم‌ترین عوامل آتش‌سوزی نشان داد. اعتبار‏سنجی تابع عضویت ذوزنقه‌ای با مقدار 564/0 =R2 و 283/0 RMSE= با بهترین نتایج در بین توابع به ‏دست آمد. نتایج حاصل از ارزیابی صحت مقدار 875/0ROC = را برای مدل مذکور نشان داد. نتایج همچنین نشانگر آن بود که از 91895 هکتار مساحت منطقه، 972 هکتار دارای احتمال خطر خیلی زیاد و 16879 هکتار دارای احتمال خطر زیاد بوده است. با توجه به صحت بالای نقشه‌ی به‏ دست آمده می‌توان از آن برای مهار آتش‌سوزی‌های منطقه استفاده کرد.

معیارهای توسعه‌ی مجدد اراضی نظامی با رویکرد مدیریت بحران

کاظم افرادی؛ فرشاد نوریان

دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 15-24

چکیده

مدیریت بحران راهبردی است که متخصصان شهری آن را برای مقابله با بحران‌های شهری تدوین کرده‌اند. یکی از مراحل اصلی مدیریت بحران اسکان موقت حادثه‌دیدگان است و فضاهای باز شهری قابلیت بالایی در تسهیل این ... بیشتر مدیریت بحران راهبردی است که متخصصان شهری آن را برای مقابله با بحران‌های شهری تدوین کرده‌اند. یکی از مراحل اصلی مدیریت بحران اسکان موقت حادثه‌دیدگان است و فضاهای باز شهری قابلیت بالایی در تسهیل این مرحله از مدیریت بحران دارند. در سال‌های اخیر، قانون انتقال اراضی نظامی درون‌شهری به خارج از محدوده‌ی شهرها زمینه‌ی توسعه‌ی مجدد آن‌ها را در کشور فراهم ساخته است. یکی از مسائل مطرح در این زمینه چگونگی توسعه‌ی مجدد با رویکرد مدیریت بحران است. این پژوهش در راستای حل این مسئله و با هدف ارائه‌ی معیارهایی برای توسعه‌ی مجدد اراضی نظامی با رویکرد مدیریت بحران و انتخاب پادگان دوشان‌تپه نشان داد که می‌توان معیارهایی در زمینه‌ی کاربری زمین، تأسیسات، تراکم، حمل و نقل و سازمان فضایی پیشنهاد کرد. بررسی شرایط شهری و محلی پادگان دوشان‌تپه، ارائه‌ی طرح‌های پیشنهادی برای توسعه‌ی مجدد و ارزیابی این طرح‌ها با معیارهای معرفی‌شده با روش تحلیل سلسله‌مراتبی، نشان می‌دهد که می‌توان با حداکثر استفاده‌ی انطباقی از کاربری‌ها و تأسیسات موجود، مجموعه‌ای احداث کرد که در شرایط عادی دارای کاربری‌های شرطی، چندعملکردی، موقتی، سبز و تفریحی باشد و در شرایط بحرانی با انعطاف‌پذیری بالا به سرعت برای عملکردهای امدادی و اسکان موقت آماده گردد.

تعیین و رتبه‌بندی تهدیدات انسان‌ساخت عمدی در اجزای اصلی ایستگاه‌های مترو

غلام‌رضا جلالی فراهانی؛ فتح‌اله شمسایی زفرقندی؛ مصطفی غضنفری؛ علی قنبری‌نسب

دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 65-75

چکیده

ایستگاه‌های مترو به دلایل مختلفی چون جمعیت‌پذیری بالا از اهمیت بالایی برخوردارند و همواره در معرض تهدیدات انسان‌ساخت مختلف قرار دارند. کاهش آسیب‌پذیری ناشی از این تهدیدها در ایستگاه‌های مترو همانند ... بیشتر ایستگاه‌های مترو به دلایل مختلفی چون جمعیت‌پذیری بالا از اهمیت بالایی برخوردارند و همواره در معرض تهدیدات انسان‌ساخت مختلف قرار دارند. کاهش آسیب‌پذیری ناشی از این تهدیدها در ایستگاه‌های مترو همانند هر فضای عمومی دیگری در سایه‌ی اقدامات پدافند غیرعامل و مدیریت بحران میسر است که شناخت و رتبه‌بندی تهدیدات، اولین اقدام در این مسیر است. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه به استخراج تهدیدات انسان‌ساخت عمدی حوزه‌ی ایستگاه‌های مترو و رتبه‌بندی آن‌ها در هر یک از اجزای اصلی این فضاهای عمومی می‌پردازد. استخراج تهدیدات تخصصی ایستگاه‌های مترو و تبیین شاخص‌های رتبه‌بندی تهدیدات از مهم‌ترین داده‌های کیفی است که در تهیه‌ی پرسشنامه‌ی تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها نیز علاوه بر آمارهای کمی، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. روایی پرسشنامه‌ی طراحی شده را متخصصان تأیید کردند و پایایی آن بر اساس آزمون آلفای کرونباخ، 928/0 به دست آمد که بیانگر صحت بالای نتایج است. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که از میان نه تهدیدِ پیش روی ایستگاه‌های مترو، بمب‌گذاری اصلی‌ترین تهدید کل این فضا می‌باشد. از دیگر نتایج این تحقیق می‌توان به رتبه‌بندی نه تهدید مذکور در هر یک از جزءهای اصلی ایستگاه مترو اشاره کرد. این رتبه‌بندی بر اساس چهار شاخص "شدت خسارت"، "توانایی دشمن"، "جذابیت هدف" و "سابقه رخداد تهدید" انجام پذیرفت.

کاهش آسیب‌ پذیری زلزله و خطر آتش‌سوزی در خوابگاه‌های دانشجویی

مهسا بشیری؛ سایما خواجه‌ئی

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 15-25

چکیده

بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسان‌ساخت از جمله زلزله و آتش‌سوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میان برخی ساختمان‌ها با توجه به ویژگی‌هایی از جمله تعدد طبقات و افراد ساکن، آسیب‌پذیری ... بیشتر بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسان‌ساخت از جمله زلزله و آتش‌سوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میان برخی ساختمان‌ها با توجه به ویژگی‌هایی از جمله تعدد طبقات و افراد ساکن، آسیب‌پذیری بالاتری در مقابل این سوانح دارند. خوابگاه‌های دانشجویی علاوه بر موارد مطرح شده، به علت نداشتن آمادگی و آگاهی ساکنین (دانشجویان و کارکنان) از روش‌های مواجهه با سانحه و نیز آسیب‌پذیری بالای غیرسازه‌ای این ساختمان‌ها، در مجموع بسیار آسیب‌پذیرند. در پژوهش حاضر، خوابگاه متأهلین دانشگاه شهید ‌بهشتی انتخاب شد و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و به‌کارگیری روش‌های آمار توصیفی و استنباطی و نیز با استناد بر چهارچوب‌های نظری مدیریت بحران، ابتدا آسیب‌پذیری‌های موجود در ابعاد سازمانی، تشکیلاتی و غیرسازه‌ای شناخته شد، سپس بر اساس یافته‌های حاصل از مشاهدات، پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌ها، سیستم فرماندهی سانحه بررسی شد و راهکار‌هایی جهت کاهش خطر در ابعاد تشکیلاتی و غیرسازه‌ای و نیز پیشنهاداتی جهت ایجاد آمادگی در مقابل سانحه ارائه گردید. انطباق چارت سازمانی خوابگاه با نمودار سامانه‌ی فرماندهی سانحه، انجام مانور و ترویج فرهنگ ایمنی، ارائه‌ی نقشه‌های تخلیه‌ی اضطراری و راهکارهایی جهت کاهش آسیب‌پذیری اجزای غیرسازه‌ای از جمله تمهیدات پیشنهادی هستند.

طراحی نقشه ی دانش برای تشکیل تیم مدیریت بحران با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

معصومه زیب ارزانی؛ محمدعلی نکوئی؛ ابراهیم اسماعیلی؛ محمد زیدی بن عبد روزان

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 51-57

چکیده

انسان همواره با بلایا و بحران‌های طبیعی و انسان‌ساخت رو به رو بوده است. هر چند اجتناب از بحران ممکن نیست اما با طراحی مناسب می‌توان از صدمات این بحران‌ها کاست. تشکیل تیم مدیریت بحران از مهم‌ترین مسائل ... بیشتر

طراحی مدل تأثیر گذاری فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل

حسین رضایی دولت آبادی؛ جواد خزائی پول؛ جعفر کیا لاشکی؛ مجتبی امانی؛ رضا وریج کاظمی

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 59-67

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش کارکنان و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش این تحقیق، توصیفی- پیمایشی مبتنی بر مدل‌سازی معادلات ... بیشتر هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش کارکنان و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش این تحقیق، توصیفی- پیمایشی مبتنی بر مدل‌سازی معادلات ساختاری است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ است. پایایی سؤالات پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ تعیین شد و روایی پرسشنامه‌ها به وسیله‌ی خبرگان حوزه‌ی مدیریت منابع انسانی، رفتار سازمانی و مدیریت دانش، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مورد تأیید قرار گرفت. همچنین بر اساس نتایج، مسیر ارتباط متغیرهای این پژوهش تأیید شد و نتایج پژوهش با استفاده از روش آماری معادلات ساختاری تحلیل شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که فرهنگ سازمان، پیش‌بینی‌کننده‌ی معنا‌داری نسبت به تسهیم دانش کارکنان است. به عبارت دیگر فرهنگ سازمان بر تسهیم دانش اثرگذار است. از جهتی نتایج حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان می‌دهد که با شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تسهیم دانش در شرایط بحرانی، می‌توان با ایجاد بهبود در این عوامل در جهت تشویق کارکنان به رفتار تسهیم دانش در سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل گام برداشت. همچنین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ سازمانی و تسهیم دانش تأثیر بسزایی در مهار شرایط بحرانی و ایجاد چابکی در مقابله با سوانح آتی دارند.

کاربرد مدل های تصمیم گیری چند معیاره در مکان یابی اسکان موقت پس از زلزله

سعید گیوه چی؛ محمد امین عطار

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 35-43

چکیده

یکی از مهم‌ترین مسایلی که مورد توجه سازمان‌های مدیریت بحران قرار دارد، انتخاب مکان‌هایی جهت استقرار موقت سانحه‌دیدگان است. در این پژوهش منطقه‌ی شش شیراز با توجه به استعداد لرزه‌خیزی بالا به‌عنوان ... بیشتر

تحلیل فضا- مکانی عملکرد ایستگاه های آتش نشانی بر پایه ی مدیریت بحران با استفاده از روش تلفیقی MCDMو تحلیل شبکه

سیدعلی علوی؛ اسماعیل سالاروند؛ علی احمدآبادی؛ سعیده فرخی سیس؛ محمد رضا بسحاق

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 57-65

چکیده

از میان کاربری‌ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه‌ی فضا - مکانی ایستگاه‌های آتش‌نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه‌ی خدمات‌ ایمنی و تمهیدات پیش‌گیری و مقابله با حوادث آتش‌سوزی و مدیریت ... بیشتر از میان کاربری‌ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه‌ی فضا - مکانی ایستگاه‌های آتش‌نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه‌ی خدمات‌ ایمنی و تمهیدات پیش‌گیری و مقابله با حوادث آتش‌سوزی و مدیریت بحران در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بی‌شک خدمات‌رسانی به‌موقع ایستگاه‌های آتش‌نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان‌های مناسب بوده، تا بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجهه با موانع و محدودیت‌های محیط شهری از یک‌سو، و نیز با ایجاد کمترین آثار منفی بر زندگی ساکنان شهر از سوی دیگر، به محل حادثه برسند. تهران بزرگ با جمعیت بیش از هشت میلیون نفر به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر کشور، به علت گسترش موازی و نیز افزایش جمعیت، زمینه‌های ایجاد حریق را در سطح شهر افزایش داده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و نیز بهره‌گیری از روش‌های تلفیقی تحلیل شبکه وMCDM در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، توزیع فضایی- مکانی استقرار و شعاع عملکرد ایستگاه‌های آتش‌نشانی موجود در منطقه‌ی 6 شهر تهران مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد پراکنش فضایی ایستگاه‌های آتش‌نشانی برای مدیریت بهینه‌ی بحران در وضعیت موجود از الگوی مناسبی برخوردار نبوده و ایستگاه‌های موجود در مدت زمان استاندارد 3 دقیقه نمی‌توانند کل منطقه را تحت پوشش خدماتی قرار دهند. بنابراین با به‌کار‌گیری روش‌های تحلیلی MCDM و نیز استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و تلفیق آن با قابلیت‌های GIS، برای مناطق خارج از شعاع عملکردی ایستگاه‌های موجود، 2 ایستگاه جدید مشخص و پیشنهاد گردیده است تا کل فضای مطالعات موردی، براساس استاندارد زمانی خودروهای آتش‌نشانی به محل حریق، تحت پوشش ایستگاه‌های آتش‌نشانی قرار گیرد.

پیاده سازی الگوریتم های سلسله مراتبی/ فازی جهت تعیین آسیب پذیری چند عامله ی هسته ی مرکزی شهرها

کیومرث حبیبی؛ علی سرکارگر اردکانی؛ زاهد یوسفی؛ مجتبی صفدر نژاد

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 67-76

چکیده

توسعه‌ی شتابان شهرها و ازدیاد روز‌افزون جمعیت شهری در دهه‌های اخیر، برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل شهرها را بیش از پیش با مشکل مواجه کرده است. این مشکل در زمان وقوع بحران‌های طبیعی و به‌ویژه زمانی که ... بیشتر توسعه‌ی شتابان شهرها و ازدیاد روز‌افزون جمعیت شهری در دهه‌های اخیر، برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل شهرها را بیش از پیش با مشکل مواجه کرده است. این مشکل در زمان وقوع بحران‌های طبیعی و به‌ویژه زمانی که با ناهنجاری‌های اجتماعی همراه می‌شوند، بسیار پیچیده‌تر می‌گردد. تعیین میزان آسیب‌پذیری بافت‌های شهری با در نظر داشتن عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری، یکی از الزاماتی است که باید پیش از وقوع حوادث و به‌منظور آمادگی هرچه بیشتر برای مدیریت کارآمد بحران در شهرها، صورت پذیرد. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) از قدرتمندترین ابزارهایی است که در صورت کفایت اطلاعات ورودی، می‌تواند با توانایی‌های تحلیلی منحصر به فردش، به بهترین شکل ممکن ما را در تعیین پتانسیل آسیب‌پذیری محدوده‌های شهری یاری رساند. در این پژوهش، ابتدا با بهره‌گیری از (GIS)، نقشه‌ی میزان آسیب‌پذیری در منطقه‌ی 6 شهرداری تهران با توجه به معیارهای کالبدی، اجتماعی- اقتصادی و امنیتی تهیه شده است. برای تهیه‌ی این نقشه تعداد 38 شاخص ملاک قرار گرفته و در نهایت با روی ‌هم گذاری لایه‌های اطلاعاتی مربوط به این شاخص‌ها، میزان آسیب‌پذیری منطقه در 5 طبقه (از کمترین آسیب‌پذیری تا مناطق کاملاً مسئله‌دار) مشخص گردید، سپس مناطقی که دارای قابلیت استقرار مراکز امداد و نجات در منطقه و اطراف آن هستند تعیین شدند. در نهایت با استفاده از تحلیل شبکه کوتاه‌ترین مسیرهای دسترسی به محل حادثه مشخص گردیدند. براساس نتایج به‌دست آمده بیشترین میزان آسیب‌پذیری منطقه در بخش مرکز و جنوب شرقی منطقه است. بیش از 60 درصد ساختمان‌های این محدوده بسیار آسیب‌پذیر بوده و بخش عمده‌ای از آن‌ها جزو بافت‌های مسئله‌دار هستند؛ همچنین کمترین میزان آسیب‌پذیری مربوط به بخش‌های شمال منطقه است که عمده‌ی آن دارای پتانسیل آسیب‌پذیری نسبتاً پایین است.

بررسی میزان تأثیر مدیریت راهبردی بر کیفیت عملیات مدیریت بحران

سید یعقوب حسینی؛ آنا دمنابی اصل

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 77-86

چکیده

قرن 21، قرن رویارویی با تغییرات شگرف تکنولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که هیچ سازمانی از تغییرات و رویدادهای آن مصون نیست. مدیریت راهبردی و مدیریت بحران از موضوعات مهم سازمانی هستند که در طول دهه‌های ... بیشتر

طراحی مدلی برای مطالعه رویکرد مدیریت ریسک بحران اجتماع محور مطالعه موردی طرح دوام(داوطلبین واکنش اضطراری محلات)

مجتبی رفیعیان؛ زینب السادات مطهری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 5-12

چکیده

با توجه به اثرات تخریبی بلایای طبیعی و با توجه به این مطلب که کشور ما از کشورهای در معرض بلایا و مخاطرات طبیعی است، پرداختن به برنامه‌ها و اصول کاهنده بلایای طبیعی و اثراتشان، توجهی ویژه را طلب می‌نماید. ... بیشتر

مدیریت بحران در نشست های ساختمانی نمونه موردی: شهر تهران

علی اکبر تقوایی؛ سکینه معروفی؛ معصومه رشتبری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 23-33

چکیده

شهر تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از شهرهای در معرض خطر کشور ایران است. توجه به مدیریت بحران‌های احتمالی که شهر تهران را به‌طور بالقوه تهدید می‌کند از رسالت‌های اصلی مسئولین و دست‌اندرکاران ... بیشتر شهر تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از شهرهای در معرض خطر کشور ایران است. توجه به مدیریت بحران‌های احتمالی که شهر تهران را به‌طور بالقوه تهدید می‌کند از رسالت‌های اصلی مسئولین و دست‌اندرکاران عرصه‌های علمی، اجرایی و سیاست‌گذاری در این شهر محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر نمونه‌های متعددی از خسارت‌های مالی و جانی ناشی از فرو نشست زمین و نشست ساختمانی در زیرساخت‌ها و ساخت و سازهای شهر تهران شاهد بوده‌ایم. علت این امر را می‌توان وجود خاک‌های مسئله‌دار، سطح آب‌های زیرزمینی، ریزش میله‌ای و انباری چاه‌های دفع فاضلاب و قنات‌ها دانست. به این دلیل اخیراً به‌منظور جلوگیری از مخاطرات ناشی از این‌گونه حوادث، مطالعات ژئوتکنیک قبل از هر گونه ساخت و ساز در شهر تهران لازم‌الاجرا شده است. هدف از این مقاله تشریح ضرورت و نحوه‌ی انجام این مطالعات در ساخت و سازهای شهری به‌ویژه در شهر تهران است. سؤال اصلی تحقیق عبارت از این است که مطالعات ژئوتکنیکی چه نقشی در کاهش مخاطرات ناشی از نشست زمین در مناطق شهری می‌تواند داشته باشد. فرضیه‌ی تحقیق نیز عبارت از این است که میان انجام مطالعات ژئوتکنیکی و کاهش فرونشست زمین و نشست‌های ساختمانی ارتباط معناداری وجود دارد. این تحقیق با روش مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل اسناد، مدارک و گزارش‌های موجود درخصوص بررسی‌های ژئوتکنیکی انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق حاکی از وجود ارتباط معناداری میان انجام مطالعات ژئوتکنیکی و کاهش نشست‌های ساختمانی است.

برنامه ریزی راهبردی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از مدل SWOT

محمدرضا رضایی؛ سید مصطفی حسینی؛ هادی حکیمی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 35-44

چکیده

بافت‌های تاریخی جزئی از سرمایه‌های فرهنگی ایران هستند و حکم اندوخته‌هایی متراکم را دارند. این بافت‌ها همراه با گنجینه‌هایی از خاطرات اجتماعی، شیوه‌های اندیشیدن و زیستن گذشتگان، در گذر ... بیشتر بافت‌های تاریخی جزئی از سرمایه‌های فرهنگی ایران هستند و حکم اندوخته‌هایی متراکم را دارند. این بافت‌ها همراه با گنجینه‌هایی از خاطرات اجتماعی، شیوه‌های اندیشیدن و زیستن گذشتگان، در گذر زمان در برابر وقوع حوادث و بحران‌ها به‌ویژه بحران‌ها و بلایای طبیعی مانند زلزله بسیار ناپایدار و آسیب‌پذیر گشته‌اند. از این رو توجه به مسئله‌ی مدیریت بحران و شناخت و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید مدیریت بحران در این بافت‌ها دارای ضرورتی ویژه است. در این پژوهش با استفاده از مدلSWOT به بررسی و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید پیش‌روی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد پرداخته شده، و راهبردهایی جهت مدیریت بهینه و سریع بحران در این بافت، ارائه گردیده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که توجه به مسئله‌ی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد به‌واسطه‌ی فراوانی ابنیه و آثار ارزشمند و بی‌نظیر فرهنگی، مذهبی و باستانی همچون زندان اسکندر، مسجد جامع و غیره باید همواره به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مسائل آن مطرح باشد. به‌طوری که کم‌توجهی و بی‌توجهی به آن می‌تواند ضمن ایجاد خسارات به آثار و ابنیه‌ی تاریخی صدمات و آسیب‌های جسمی و جانی فراوانی را در هنگام وقوع بحران‌هایی همچون زلزله به ساکنین بافت وارد سازد

تبیین الگوی جانمایی پایگاه های مدیریت بحران با استفاده از GIS ، نمونه موردی شهر تهران منطقه3

مهدی بهرام پور؛ محمد رضا بمانیان

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 51-59

چکیده

رشد سریع و لجام گسیخته‌ی شهرنشینی منجر به درهم‌ریزی نظام توزیع خدمات و نارسایی سیستم خدماتی است که امروز در شبکه‌ی شهری ایران قابل درک است. از جمله مراکز مهم و حساس در حوزه‌ی مدیریت بحران که در فاز واکنش، ... بیشتر رشد سریع و لجام گسیخته‌ی شهرنشینی منجر به درهم‌ریزی نظام توزیع خدمات و نارسایی سیستم خدماتی است که امروز در شبکه‌ی شهری ایران قابل درک است. از جمله مراکز مهم و حساس در حوزه‌ی مدیریت بحران که در فاز واکنش، اهمیت حیاتی آن روشن می‌گردد، پایگاه‌های مدیریت بحران هستند. بدیهی است در مکان‌یابی هر نوع کاربری شهری، در نظر گرفتن شرایط آن کاربری کمک شایانی در موفقیت و خدمات‌رسانی بهینه‌ی آن کاربری خواهد داشت. در این مقاله، با شناخت پایگاه‌های مدیریت بحران و کارکردهای آن‌ها به درک الزامات ضروری در مکان‌یابی این پایگاه‌ها خواهیم پرداخت. به این منظور معیارهایی برای مکان‌یابی این پایگاه‌ها تدوین شده‌اند و در بخش تحلیل جهت ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی معیارها، از نظرات کارشناسان استفاده گردیده است و با مطابقت نظرات مذکور با مبانی نظری روش (AHP) به محاسبه‌ی وزن معیارها با استفاده از نرم‌افزار EXPERT CHOICE)) پرداخته شد. سپس با استفاده از تحلیلگر مکانی سیستم اطلاعات جغرافیایی و تعریف معیارهای مورد نظر به‌صورت لایه‌های اطلاعاتی، اطلاعات حاصل ترکیب و تحلیل شده و در نهایت ارزش نهایی هر بلوک با توجه به میانگین ارزش پیکسل‌های هر بلوک محاسبه و در نهایت بلوک مناسب برای استقرار این پایگاه‌ها ارائه شده است.

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

کلیدواژه‌ها = مدیریت بحران

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده