مدیریت بحران - فهرست مقالات

طراحی مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی های مدیریت بحران با رویکرد ساختاری تفسیری

مهدی ترکیان؛ کرم الله دانشفرد؛ ماشاالله ولیخانی؛ نازنین پیله وری

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401

چکیده

هدف پژوهش، طراحی مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی های مدیریت بحران با رویکرد ساختاری تفسیری بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و با روش کیفی و در چارچوب تحقیقات توصیفی-پیمایشی انجام شد. جامعه ... بیشتر هدف پژوهش، طراحی مدل انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی های مدیریت بحران با رویکرد ساختاری تفسیری بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و با روش کیفی و در چارچوب تحقیقات توصیفی-پیمایشی انجام شد. جامعه آماری، برابر با 18 نفر از خبرگان آشنا به خط مشی های مدیریت بحران، شامل7 نفر از مدیران سازمان مدیریت بحران، 6 نفر از و صاحب نظران دستگاه های همکار در مدیریت بحران و 5 نفر از اساتید دانشگاهی صاحب نظر در مدیریت بحران بودند که براساس تخصص، تجربه، تسلط نظری، دسترسی و تمایل به صورت غیر تصادفی و هدفمند انتخاب شدند. با بررسی ادبیات پیشینه و نظرات خبرگان و همچنین بهره گیری از روش دلفی 50 شاخص انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی های مدیریت بحران در قالب 16 مؤلفه شناسایی گردید و مؤلفه ها با تکنیک ISM سطح بندی شد. یافته ها نشان داد که مؤلفه ها در هفت سطح قرار گرفتند که وحدت فرماندهی و مدیریت منابع در سطح زیربنایی و اقدامات مشترک، توافق پذیری و تعامل در سطح اول مدل ساختاری تفسیری پژوهش قرار گرفتند. تعیین خط مشی های اولویت دار دستگاه های همکار و تأمین منابع مورد نیاز، هدایت متمرکز و مناسب منابع و تجهیزات در زمان وقوع بحران ها و ایجاد مرکز فرماندهی در منطقه وقوع بحران، اجرای خط مشی های مدیریت بحران و همچنین دستیابی به دیگر مؤلفه های انسجام بین سازمانی در اجرای خط مشی های مدیریت بحران را تسهیل خواهد کرد و به بهبود عملکرد مدیریت بحران کمک خواهد نمود.

تحلیل متغییرهای اثر گذار عوامل فضایی لبه شهری بر مدیریت بحران شهرها (مورد مطالعه منطقه 15 شهرداری تهران)

آزاده اربابی سبزواری؛ فاطمه ادیبی سعدی نژاد

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401

چکیده

منطقه 15 تهران به عنوان یکی از مناطق حاشیه ای شهر در زمان های گذشته با وجود دروازه های متعدد به عنوان یکی از محل های اصلی ورود مسافران به شهر تهران بوده است. بدیهی است خصلت اصلی و پیوسته رشد وشکل گیری منطقه ... بیشتر منطقه 15 تهران به عنوان یکی از مناطق حاشیه ای شهر در زمان های گذشته با وجود دروازه های متعدد به عنوان یکی از محل های اصلی ورود مسافران به شهر تهران بوده است. بدیهی است خصلت اصلی و پیوسته رشد وشکل گیری منطقه با مو قعیت حاشیه ای و دروازه ای آن پیوند داشته است. تاجائیکه این امر درتعیین هویت وسیمای شهری منطقه نقش اصلی و قطعی پیدا کرده است. هدف این پژوهش بررسی لبه ی شهری منطقه 15 کلانشهر تهران و میزان تاثیر آن بر مدیریت بحران می باشد. جامعه آماری این پژوهش 60 نفر است که از این میزان 20 نفر کارشناسان اداره کل حریم و مابقی صاحب نظران، خبرگان و متخصصان در پژوهش می باشند. معیارهای مورد بررسی قرار گرفته شامل عوامل کالبدی، فرهنگی، مدیریتی و اجتماعی با زیر معیارهای مشخص هستند که این زیر معیارها کدگزاری شده و سپس در نرم افزار MIC MAC به صورت ماتریس های MDI,MPDI,MII,MPII مورد تحلیل قرار گرفته است. در آخر مشخص گردید بیشترین تاثیر مستقیم و مستقیم بالقوه، تاثیرات غیر مستقیم و غیر مستقیم بالقوه، مربوط به کاربری با رتبه (496). کمترین تاثیرات مستقیم، مستقیم بالقوه و تاثیرات غیر مستقیم و غیر مستقیم بالقوه مربوط به ساختارجنسی جمعیت محدوده با رتبه(230) میباشد. همچنین بیشترین وابستگی مستقیم، مستقیم بالقوه و وابستگی غیر مستقیم، غیر مستقیم بالقوه درادوار تاریخی مربوط به بسترطبیعی با عدد (486) و کمترین آن مختص به رشدجمعیت با رتبه (220) میباشد.

تلفیق تحلیل شبکه‌های اجتماعی و تصمیم‌گیری چندمعیاره برای رتبه‌بندی رویکردهای مدیریت بحران سیلاب

معصومه زیب ارزانی؛ مرتضی فیروزی؛ بهزاد حصاری؛ محمد علی نکوئی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401

چکیده

سیل ازجمله بلایای طبیعی است که در صورت رخداد می‌تواند خسارات گسترده جانی و مالی به جوامع تحمیل نماید. این در حالی است که نگرش‌های جاری و حاکم بر مدیریت بحران عمدتاً بر مدیریت ریسک مبتنی بر رویکرد مقاومتی ... بیشتر سیل ازجمله بلایای طبیعی است که در صورت رخداد می‌تواند خسارات گسترده جانی و مالی به جوامع تحمیل نماید. این در حالی است که نگرش‌های جاری و حاکم بر مدیریت بحران عمدتاً بر مدیریت ریسک مبتنی بر رویکرد مقاومتی توجه دارند و حال‌آنکه رویکرد سازگار با در نظر گرفتن عدم قطعیت‌ها و مبتنی بر تاب‌آوری می‌تواند نقش بسیار مؤثری بر میزان تاب‌آوری سکونتگاه‌های انسانی در برابر این مخاطره بحران‌زا داشته باشد. ضروری است با تلفیق این دو رویکرد، عدم قطعیت پارامترهای وقوع سیلاب از طریق چارچوب‌های تصمیم‌گیری مدیریت شود و استفاده از ابزارهای تصمیم‌گیری چندمعیاره است که می‌تواند دیدگاه‌ها، اهداف، گزینه‌های عملی و معیارهای ارزیابی ذی‌نفعان را در نظر بگیرد. بر این اساس در گفتگوهای گروهی متمرکز، مجموعه فعالیت‌های مدنظر مدیریت بحران سیلاب بر اساس تلفیق دو رویکرد استخراج و به سه دسته قبل، حین و پس از وقوع سیلاب تقسیم شدند. سپس وزن این گزینه‌ها با استفاده از تلفیق رویکرد تحلیل شبکه اجتاعی و تصمیم‌گیری چندمعیاره محاسبه و اقدامات با اولویت‌های اول تا سوم در هر سه دسته ارائه شدند و موردبررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد رویکرد سازگار با محیط‌زیست (مبتنی بر تاب‌آوری) در مدیریت و کاهش خطرات سیلاب در عمده موارد موردتوجه کارشناسان قرارگرفته است که نشانگر حرکت متخصصین از اتکای صرف به رویکرد مقاومتی و سازه‌ای به سمت رویکرد سازگار برای در نظر گرفتن عدم قطعیت‌ها خصوصاً اثرات تغییر اقلیم است.

بررسی نقش سازمانهای مردم نهاد در مدیریت بحران: به منظور ارائه مدل در راستای وظایف جمعیت هلال احمر ایران

جمشید نیک زاد؛ پری مشایخ؛ حمیدرضا معتمد؛ علیرضا قاسمی زاد

دوره 11، ویژه نامه کرونا ، اسفند 1401

چکیده

در میان نهادهای متولی مدیریت بحران، سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان مؤسساتی کارآمد و مکمل بخش دولتی در تأمین اهداف توسعه، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. سازمان‌های مزبور و در راس آنها جمعیت هلال ... بیشتر در میان نهادهای متولی مدیریت بحران، سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان مؤسساتی کارآمد و مکمل بخش دولتی در تأمین اهداف توسعه، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. سازمان‌های مزبور و در راس آنها جمعیت هلال احمر، به دلیل برخورداری از ظرفیت‌هایی نظیر امکان ایجاد پیوندهای عمیق محلی، آگاه سازی عمومی، انعطاف‌پذیری و پاسخگویی سریع، نقش موثر و سازنده‌ای در مدیریت موفق بحران ایفا می‌کنند و به این ترتیب مشارکت آن‌ها در مدیریت بحران، منجر به بهبود اوضاع می‌گردد. نظر به اهمیت این نقش آفرینی، نوشتار حاضر بر آن است تا با روشی توصیفی- پیمایشی و به منظور ارائه مدلی مفهومی، به بررسی کارکرد سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت بحران، با تکیه بر وظایف جمعیت هلال احمر ایران بپردازد. بدین منظور، اعضا و گروه‌های خبره سازمان مردم‌نهاد در هلال احمر ایران، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده‌‌اند که تعداد 381 نفر از آن‌ها با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای گزینش شده‌اند. همچنین، داده‌ها از طریق پرسش‌نامه جمع‌آوری شده و با استفاده از آزمون معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. روایی و پایایی ابزارها نیز مورد تأیید قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نقش سازمان‌های مردم نهاد بر وظایف هلال احمر در مدیریت بحران مثبت و معنادار بوده و مدل ارائه شده دارای برازش مناسب می‌باشد.

طراحی مدل ارتقاء سرمایه اجتماعی در سازمان های اثرگذار دولتی با تاکید بر دوران کرونا (نمونه پژوهی: سازمان تامین اجتماعی استان مازندران)

فرهاد بابانژاد برسمانی؛ مجتبی طبری؛ سیده شایسته واردی

دوره 11، ویژه نامه کرونا ، اسفند 1401

چکیده

دراین مقاله مساعی نویسندگان طراحی مدل ارتقاء سرمایه اجتماعی سازمان تامین اجتماعی استان مازندران در دوران شیوع کرونا می باشد. روش تحقیق ازنوع آمیخته اکتشافی (کیفی –کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی ... بیشتر دراین مقاله مساعی نویسندگان طراحی مدل ارتقاء سرمایه اجتماعی سازمان تامین اجتماعی استان مازندران در دوران شیوع کرونا می باشد. روش تحقیق ازنوع آمیخته اکتشافی (کیفی –کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی 30 نفر از اساتید دانشگاهی و نخبگان اجرایی رشته مدیریت ودربخش کمی 150 نفر ازنخبگان حوزه تامین اجتماعی بوده است. دربخش کیفی بااستفاده ازروش گلوله برفی تارسیدن به اشباع نظری با16خبره، مصاحبه عمیق انجام ودربخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی دربین 90 نفرازنمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه باروش صوری- محتوایی و پایایی آن باروش آلفای کرونباخ مورد تائید قرارگرفت.داده ها باروش تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی بانرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی ازآن بوده که مدل ارتقاء سرمایه اجتماعی سازمان تامین اجتماعی استان مازندران در دوران شیوع کرونا دارای 18 بعدبه شرح ذیل می باشد. متغیرهای علی ( شفافیت سازمانی، شایستگی، حمایت دولتی و انسجام اجتماعی) متغیرهای زمینه‌ای(طرح های نوآورانه، توسعه وحفظ رابطه با مراجعه کنندگان، مهارت ومدیریت سازمان)، متغیرهای مداخله‌ای(تنظیم وحفظ سیاست جهت عبور از محدودیت ها، مدیریت بهینه بحران، نیروی انسانی کارآمد وتوسعه روند خدمات رسانی)، متغیرهای راهبردی(شناخت تهدیدات و چالش ها، راهبردهای های نوآورانه، شناخت و تامین منابع مالی)وپیامد(افزایش سرمایه گذاری ها، تشدید تعامل اجتماعی، تعمیق رضایت اجتماعی، توسعه همه جانبه سازمان).نتایج بخش کمی نشان دادتمامی ابعاد مدل راهبری پژوهش موردتائیدواقع شدند.

پیشران های مدیریت تاب آور کسب و کارها، متاثر از بحران کووید 19

غلامحسین حسینی نیا؛ مرضیه بختیاری

دوره 11، ویژه نامه کرونا ، اسفند 1401

چکیده

آشنایی با تحولات نوین و پویایی ها در علوم مختلف از جمله علوم مدیریت ،کمک شگرفی در راه تعالی و شکوفایی جوامع است و می تواند رویارویی با بحران ها و مشکلات را تسهیل نموده و موجبات پاسخگویی و قدرت حل مسائل ... بیشتر آشنایی با تحولات نوین و پویایی ها در علوم مختلف از جمله علوم مدیریت ،کمک شگرفی در راه تعالی و شکوفایی جوامع است و می تواند رویارویی با بحران ها و مشکلات را تسهیل نموده و موجبات پاسخگویی و قدرت حل مسائل پیچیده را فراهم آورد. بر این اساس در تحقیق کاربردی پیش رو ،پیشران های مدیریت تاب آور کسب و کارها ، متاثر از بحران کووید 19 مورد شناسایی و ارزیابی قرار گرفته اند. روش پژوهش در این تحقیق، آمیخته (کیفی- کمی) می باشد. در بخش کیفی مولفه های مدیریت تاب آور کسب و کارها ،بواسطه ی مطالعات نظامند اسنادی و روش تحلیل محتوای کیفی؛ با سه مرحله کد گذاری، بواسطه نرم افزار MAXQDA2020، در بازه زمانی دو ساله مشخص شدند .مولفه های مدیریت تاب آور کسب و کارها متاثر از بحران کووید 19 مشتمل بر«معماری سازمانی،سازماندهی جهت پاسخگویی، شک و شهود، ارزیابی مستمر،اعطای اختیارات، ایمنی روانشناختی،گروه های انعطاف پذیر و توانمندی حل سریع مسئله»می باشند.در بخش کمی با ابزار پرسشنامه و روش معادلات ساختاری و نرم افزار PLSو SPSS میزان تاثیر گذاری مولفه ها مشخص شدند.جامعه آماری در این بخش مدیران و صاحبان کسب و کار ها در شهر های منتخب بوده اند که تعداد نمونه با فرمول کوکران 90 نفر مشخص گردید.نتایج تحقیق نشان داده است؛همه مولفه ها بر مدیریت تاب آور کسب و کارها تاثیر گذار بوده اند ومولفه های «گروه های انعطاف پذیر،اعطای اختیارات،معماری سازمانی و شک و شهود»بیشترین تاثیر گذاری ، و «ارزیابی مستمر» کمترین میزان تاثیر گذاری را داشته است.

طراحی و تدوین مدل بازآفرینی کسب وکارهای کوچک پس از بحران زلزله کرمانشاه

ایوب پژوهان

دوره 10، ویژه نامه پدافند غیرعامل ، اسفند 1400، ، صفحه 92-110

چکیده

پژوهش کیفی حاضر با هدف طراحی و تدوین مدل بازآفرینی کسب‌وکارهای کوچک پس از بحران زلزله آبان‌ماه سال 1396 کرمانشاه، با استفاده از نظریه داده‌بنیاد و رهیافت نظام‌مند استراوس و کوربین انجام گرفت. ... بیشتر پژوهش کیفی حاضر با هدف طراحی و تدوین مدل بازآفرینی کسب‌وکارهای کوچک پس از بحران زلزله آبان‌ماه سال 1396 کرمانشاه، با استفاده از نظریه داده‌بنیاد و رهیافت نظام‌مند استراوس و کوربین انجام گرفت. به این منظور، به کمک نمونه‌گیری نظری و با بهره‌مندی از تکنیک‌های قضاوتی و گلوله‌برفی با 56 نفر از مالکان کسب‌وکارهای مختلف آسیب‌دیده و تخریب‌شده شهری و روستایی و مسئولان دولتی مصاحبه عمیق نیمه‌ساختارمند انجام شد. حجم نمونه وابسته به اشباع نظری داده‌ها بود. به‌منظور سنجش روایی و رعایت ویژگی‌‌های کیفی پژوهش، اعتباربخشی، صحت و استحکام داده‌ها از معیارهای چهارگانه لینکُلن و گوبا نظیر قابلیت اعتبار، قابلیت انتقال‌پذیری و تناسب، قابلیت اطمینان و ثبات و قابلیت تصدیق استفاده شده است. پایایی پژوهش هم با استفاده از فرمول پایایی هولستی محاسبه و 82 درصد به دست آمد. نتایج تحلیل محتوای داده‌ها طی 3 رویه کُدگذاری باز، محوری و انتخابی به شناسایی 555 کُد، 332 مفهوم و 58 مقوله منتج شد. در نهایت مدل پارادایمی بازآفرینی کسب‌وکارهای کوچک ارائه شد که در آن «بازآفرینی کسب‌وکارهای کوچک پس از بحران» به‌عنوان پدیده محوری متأثر از عوامل علّی پژوهش انتخاب شد. عوامل زمینه‌ای و مداخله‌گر به همراه پدیده محوری راهبردهای بازآفرینی را شکل دادند و پیامدهایی همچون پیامدهای اقتصادی، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی، پیامدهای سیاسی و اداری شناسایی شدند. بر اساس یافته‌های پژوهش تقدّم و یا همزمانی بازآفرینی کسب‌وکارهای کوچک با سایر ابعاد بازسازی می‌تواند زمینه را برای استمرار معاش و کسب درآمد به‌دست بازماندگان از سانحه فراهم کرده و سبب تسریع در فرآیند بازسازی کالبدی و سایر ابعاد بازسازی شود.

طراحی الگوی مدیریت بحران در راستای تاب‌آوری کسب‌وکارها، مبتنی بر نقش‌های حاکمیتی و سازمانی (در شرایط همه‌گیری کووید-19)

غلامحسین حسینی نیا؛ مرضیه بختیاری

دوره 10، ویژه نامه کرونا ، دی 1400، ، صفحه 85-103

چکیده

بیماری کووید-19 علاوه بر تهدید سلامت افراد، زیان‌های جبران‌ناپذیری به بدنه‌ اقتصاد در سطح جهانی وارد کرد و بیشتر کسب‌وکارها را با رکود و زیان مواجه ساخت. در این راستا، این تحقیق به دنبال ارائه الگوی ... بیشتر بیماری کووید-19 علاوه بر تهدید سلامت افراد، زیان‌های جبران‌ناپذیری به بدنه‌ اقتصاد در سطح جهانی وارد کرد و بیشتر کسب‌وکارها را با رکود و زیان مواجه ساخت. در این راستا، این تحقیق به دنبال ارائه الگوی مدیریت بحران در شرایط همه‌گیری کووید-19، با تمرکز بر مقوله تاب‌آوری کسب‌وکارها است. روش پژوهش، تحلیل محتوا و کیفی است. بدین منظور چالش‌های این بحران در پنج سطح مشتمل بر «منطقه‌ای/سیاسی، جهانی، اقتصاد کلان، بنگاه و سطح خانوار» شناسایی شد. سیاست‌های کسب‌وکار در بحران کووید-19 نیز مشتمل بر «سیاست‌های جهانی، حمایتی، تجاری، مالی و سیاست پولی» مشخص گردید. مؤلفه‌های مدیریت بحران کووید-19 نیز مشتمل بر «معماری سازمانی، سازمان‌دهی جهت پاسخگویی، بازطراحی مدل کسب‌وکار، شک و شهود، ارزیابی مستمر، اعطای اختیارات، ایمنی روان‌شناختی، گروه‌های انعطاف‌پذیر و توانمندی حل سریع مسئله» هستند. درنهایت راهکارهای حاکمیتی و سازمانی جهت تاب‌آوری کسب‌وکارها در این بحران پیشنهاد گردید. همچنین راهکارهای حاکمیتی مشتمل بر «آینده‌نگاری و سناریوسازی، اولویتبندی، مراقبت از فعالیت زیرساخت‌ها، تأمین بودجه دولتی، تأمین مالی از مسیرهای جدید، شناسایی اقشار آسیب‌پذیر، توانمندسازی و توسعه‌ صنایع برخط، ارائه مشوق‌های مشروط، هدایت پاداش‌ها جهت تعدیل تقاضا، فرهنگ‌سازی جهت مشارکت و ایجاد اعتماد عمومی، تقویت، تشویق و همکاری جهت توسعه سرمایه اجتماعی (رسمی و غیررسمی)» است. راهکارهای سازمانی نیز مشتمل بر «زنجیره تأمین، مشتریان، کارکنان، مالی، تبلیغات و بازاریابی، پذیرش و قبول واقعیت و انطباق‌پذیری، تقویت تحقیق و توسعه و گروههای تخصصی، اشتراک‌گذاری اسناد و اطلاعات، شناسایی نقاط اهرمی، افرایش تحمل ابهام، همدلی همبستگی و تقویت روحیه مشارکت، ادغام و اتحاد راهبردی و ایده پردازی، نوآوری، اقدامات کارآفرینانه و ابتکاری» است.

ارائه مدل ریاضی به‌منظور طراحی شبکه سلسله مراتبی تسهیلات اضطراری موقت در شرایط بحران

سوگل موسوی؛ سید مجتبی سجادی؛ اکبر عالم تبریز؛ سید اسماعیل نجفی

دوره 10، شماره 2 ، آبان 1400، ، صفحه 85-97

چکیده

طراحی تسهیلات سلامت از دیرباز یکی از مهمترین موضوعهای مورد توجه برنامهریزان حوزه سلامت بوده است. در هنگام بحران به‌منظور امدادرسانی به مصدومان، شبکه سلامت شامل مجموعهای از درمانگاهها ... بیشتر

مدل بهینه سازی مسیریابی و برنامه ریزی چند دور های برای وسایل نقلیه بعد از وقوع بحران با هدف کاهش تقاضای تأمین نشده و مجاز بودن کمبود کالا مطالعه ی موردی: منطقه 4 تهران

سهراب عبداله زاده؛ تینا نامداری

دوره 9، شماره 2 ، آبان 1399، ، صفحه 5-17

چکیده

با توجه به رشد پنج برابری وقوع حوادث غیرمترقبه در دهه های گذشته و افزایش هزینه های جانی و مالی ناشی از آن، مدیریت زنجیره ی تأمینامداد به عنوان راه حلی مناسب به منظور کاهش هزینه های مختلف بحرا ن ها همواره ... بیشتر با توجه به رشد پنج برابری وقوع حوادث غیرمترقبه در دهه های گذشته و افزایش هزینه های جانی و مالی ناشی از آن، مدیریت زنجیره ی تأمینامداد به عنوان راه حلی مناسب به منظور کاهش هزینه های مختلف بحرا ن ها همواره مورد توجه سازما نهای بشردوستانه قرارگرفته است. یکی اززمینه های مهم در این حوزه مسیریابی وسایل نقلیه است که نقش مهمی در بهبود خدمت رسانی به آسیب دیدگان دارد. با وجود اینکه تحقیقاتمتعددی در این زمینه انجا م گرفته، اما مد لهای ارائه شده غالباً یک دورهای و تک کالایی بوده و شرط مجاز بودن کمبود کالاهای امدادی منظور نشدهاست. به همین منظور در این پژوهش یک شبکه زنجیره ی تأمین امداد چند دوره ای و چند محصولی پیشنهاد شده که دربردارنده سه بخش مراکزنگهداری وسایل نقلیه، مراکز توزیع کالاهای امدادی و پناهگاه هاست. مدل پیشنهادی با هدف به حداقل رساندن تقاضای تأمین نشده به مسیریابیوسایل نقلیه به صورت پویا می پردازد. در صورت مازاد بودن مقدار تقاضا در پایان دوره های عملیاتی، میزان کمبود کالا را به تفکیک هر پناهگاهمشخص می کند. به منظور اعتبارسنجی مدل پیشنهادی از اطلاعات منطقه ی چهار شهر تهران برگرفته شده و با بهره گیری از نرم افزار گمز حل شدهاست. نتایج به دست آمده از حل عددی مدل نشان داد که کلیه عملیات امدادی در راستای تأمین حداکثری تقاضا انجام گرفته و زمان نقل وانتقالوسایل نقلیه نیز به نحو مطلوبی مدیریت می شود. با بهره گیری از مدل پیشنهادی میزان حمل کالاهای امدادی توسط وسایل نقلیه در هر دورهمشخص می شود. درنهایت به منظور بررسی مدت زمان اجرای مدل در ابعاد مختلف تحلیل حساسیت شده است.

مد لسازی و حل مسئله مکان یابی تخصیص دو هدفه در لجستیک امدادرسانی با در نظر گرفتن زیرساخت ها

شیرین علیزاده؛ رضا حسن زاده

دوره 9، شماره 2 ، آبان 1399، ، صفحه 33-43

چکیده

بحران حادثه ای است که سبب آسیب، ویرانی، مرگ و رنج بشر و تخریب سلامت انسان هنگام حادثه و بعد از آن می شود. این حوادثبه طور طبیعی یا به وسیله بشر به طور ناگهانی به وجود می آیند. از بیشتر خسارت های بشری و خرابی ... بیشتر بحران حادثه ای است که سبب آسیب، ویرانی، مرگ و رنج بشر و تخریب سلامت انسان هنگام حادثه و بعد از آن می شود. این حوادثبه طور طبیعی یا به وسیله بشر به طور ناگهانی به وجود می آیند. از بیشتر خسارت های بشری و خرابی ها می توان با پیش بینی های بهتر وبرنامه ریزی های خاص جلوگیری کرد. تعیین بهترین مکان هنگام وقوع حادثه برای جلوگیری از تلفات بیشتر امری ضروری است. مکان هایامدادرسانی باید طوری انتخاب شوند که پس از وقوع حادثه در کمترین زمان ممکن به تقاضای آسیب دیدگان پاسخ دهند. بعد از وقوعبحران نیروهای امدادی، کالاهای امدادی و تجهیزات مورد نیاز برای امدادرسانی حادثه دیدگان به مناطق حادثه دیده اعزام می شوند. ازاین رو مکان انبارهای از قبل تعیین شده در تسهیل امدادرسانی نقش بسیار مهمی دارند. بنابراین انتخاب محل هایی مناسب برای انبارها ازاهداف اصلی ما در این مقاله است. در این مقاله یک مدل دو هدفه خطی برای مرحله آماده سازی بحران برای تعیین بهترین مکان ها برایامدادرسانی در نظر گرفته شده است. اهداف ما به حداقل رساندن حداکثر وزن مکان ها و هزینه هاست که با توجه به محدودیت ها، در نظرگرفتن حداکثر فواصل مجاز با مکان های آسیب دیده، جاده های اصلی و بیمارستان های مجهز مسئله مکان یابی تخصیص مدل سازی شدهاست. مسائلی در ابعاد مختلف طراحی شده و با استفاده از سه روش دقیق برنامه ریزی آرمانی، LP متریک و مجموع وزنی حل شده است.نتایج حاصل از نظر معیارهای مختلف همچون اهداف و زمان مورد مقایسه قرار گرفتند و نتایج آن بیان شد.

تحلیل تعامل بین عوامل بحرانی موفقیت در مدیریت بحران با رویکردهای ترکیبی تصمیم گیری چند معیاره فازی

محمود مدیری

دوره 9، شماره 2 ، آبان 1399، ، صفحه 83-98

چکیده

توجه ناکافی به مدیریت بحران باعث ایجاد خسارات زیادی می شود. بنابراین نیاز به بهبود در تمام فرآیندهای مدیریت بحرانبرای مقابله با بلایا و فاجعه از طریق شناسایی و تعیین تعامل و روابط بین عوامل بحرانی موفقیت ... بیشتر توجه ناکافی به مدیریت بحران باعث ایجاد خسارات زیادی می شود. بنابراین نیاز به بهبود در تمام فرآیندهای مدیریت بحرانبرای مقابله با بلایا و فاجعه از طریق شناسایی و تعیین تعامل و روابط بین عوامل بحرانی موفقیت بسیار ضروری است. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، تحقیق کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات، توصیفی-اکتشافی است. از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگانعوامل بحرانی موفقیت در مدیریت بحران شناسایی شدند. عوامل شناسایی شده با کسب نظرات 15 نفر از خبرگان سازمان مدیریت بحرانو اساتید دانشگاهی به روش دلفی فازی بوم یسازی و در چهار دسته اصلی «سیستم های فناوری و اطلاعاتی « ،» عملیاتی « ،» سازمانی » و«نیروی انسانی » انتخاب شد. در ادامه داده ها با استفاده از پرسش نامه مقایسات زوجی و به روش میدانی گردآوری و با رویکردهای ترکیبیتصمیم گیری چند معیاره فازی و کدنویسی در نرم فزار اکسل تحلیل داده ها صورت گرفت. در این تحقیق از روش فرآیند تحلیل شبکه ای براساس دیمتل فازی برای تعیین تعامل، وزن دهی و میزان اهمیت عوامل استفاده شده است. یافته های دیمتل فازی نشان داد که عامل اصلی«عملیاتی » بیشترین تأثیر را به ترتیب از عوامل «سازمانی « ،» سیستم های فناوری و اطلاعاتی » و «نیروی انسانی » برای موفقیت در مدیریتبحران می پذیرد و عوامل «سازمانی » موجب بهبود سیستم می شود. عامل اصلی «عملیاتی » و زیرعامل «تیم های واکنش » بیشترین اهمیترا برای موفقیت در مدیریت بحران دارد. با توجه به نتایج این تحقیق انتظار می رود تا مدیران با برنامه ریزی مناسب و توجه کافی به عواملپراهمیت و چگونگی روابط بین آنها عملکرد مدیریت بحران را ارتقا دهند.

ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی پل های خاص به منظور تداوم خدمت رسانی در شرایط بحران

زهرا جمشیدی؛ محمدیاسر رادان؛ محمد علی نکوئی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 53-68

چکیده

پل ها یکی از عناصر کلیدی و راهبردی در شبکه ی حمل ونقل یک کشور هستند و از این رو، از اولین اهداف حملات انفجاری در زیرساخت های حمل و نقل هستند. انهدام پل ها در یک شبکه منجر به کاهش قابل توجه دسترسی و بروز تأخیر ... بیشتر پل ها یکی از عناصر کلیدی و راهبردی در شبکه ی حمل ونقل یک کشور هستند و از این رو، از اولین اهداف حملات انفجاری در زیرساخت های حمل و نقل هستند. انهدام پل ها در یک شبکه منجر به کاهش قابل توجه دسترسی و بروز تأخیر در جابه جایی می شود. به منظور مقابله و کاهش اثرات پیامدهای ناشی از این گونه تهدیدات، رعایت الزامات طراحی و ساخت بهینه ی سازه های مستحکم و مقاوم در برابر امواج انفجاری، ضروری و حیاتی است. علیرغم افزایش هر روزه ی این نوع تهدیدات در سراسر جهان، تاکنون پژوهش های بسیار محدودی در مورد ارزیابی ریسک پل انجام شده است.در این پژوهش، ضمن بررسی انواع روش های ارزیابی ریسک، به دلیل وجود ارتباط منطقی، جامعیت و سهولت استفاده، روش مطرح شده در دستورالعمل FEMA452 انتخاب شد. به منظور تعیین اهمیت نقاط آسیب پذیر پل ها، پرسش نامه ای بر اساس معیارهای FEMA طراحی و در اختیار خبرگان و کارشناسان مرتبط قرار داده شد. در این پرسش نامه، ابتدا تهدیدات متوجه شبکه ی راه شناسایی و رتبه بندی شده و سپس، ارزش دارایی های پلمورد بررسی قرار گرفته و میزان آسیب پذیری محتمل در هر سناریوی تهدید محاسبه گردید. به منظور ارزیابی نتایج حاصل شده، یکی از پل های مسیر راه آهن درود - خرم آباد برای مطالعه ی موردی انتخاب و محاسبات ریسک روی اجزای آن صورت پذیرفت. نتایج تحلیل ها، عدد ریسک 250 را آستانه ی تعیین دارایی های همراه با ریسک بالا و خیلی بالا معرفی نموده و بر همین اساس، عرشه و ستون با اعمال ضریب تهدید، ارزش دارایی و آسیب پذیری بیشترین عددریسک را به خود اختصاص دادند.به منظور تحلیل خرابی پل در اثر وقوع انفجار، با کمک نرم افزار ANSYS نسخه ی شماره ی 15 ، پل مورد نظر مدل سازی شده و دارایی های با ریسک بالاتر از مقدار تعیین شده تحت بارهای ناشی از انفجار مقادیر مختلف TNT قرار گرفته و رفتار پل از نظر پایداری کلی و خرابی بتن مورد توجه قرار گرفت. با بررسی نتایج حاصل از مد ل سازی، راهکارهایی به منظور کاهش ریسک در مقابل تهدیدات انفجاری تروریستی ارائه گردید که به تداوم خدمت رسانی پل در زمان بحران کمک خواهد نمود.

شاخص های سنجش تاب آوری سازمانی خبرگزار ی های ایران در بلایای طبیعی

سعید قنبری؛ سیاوش صلواتیان؛ علی‌اصغر کیا

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 101-114

چکیده

تا ب آوری سازمانی و سنجش آن امروزه یک راهبرد سازمانی تلقی می شود، اما خبرگزاری های کشور ما علی رغم وجود مخاطرات گسترده یطبیعی در اطراف خود نگاهی به این مقوله ی راهبردی ندارند، چرا که اصولاً شاخص های قابل ... بیشتر تا ب آوری سازمانی و سنجش آن امروزه یک راهبرد سازمانی تلقی می شود، اما خبرگزاری های کشور ما علی رغم وجود مخاطرات گسترده یطبیعی در اطراف خود نگاهی به این مقوله ی راهبردی ندارند، چرا که اصولاً شاخص های قابل اندازه گیری و برنامه ریزی برای تاب آوری آن هابا توجه به تفاوت هایشان با سازمان های تجاری ارائه نشده است. از این رو این مقاله با هدف ارائه ی شاخص های سنجش تاب آوری سازمانیخبرگزاری های ایران در بلایای طبیعی و تعیین میزان اهمیت هر یک از این شاخص ها با استفاده از روش دلفی انجام شد و دور اول دلفی به منظوراستخراج شاخص های ممکن با پانزده تن از کارشناسان مرتبط با موضوع مصاحبه ی عمیق صورت گرفت. استخراج 71 زیرشاخص، 14 شاخص و5 بعد نتیجه ی تجزیه و تحلیل دور اول دلفی بر اساس دو مرحله کد گذاری باز و محوری بود و بر همین مبنا زیرشاخص های استخراج شده ملاکتهیه ی پرسش نامه هایی برای دورهای دوم و سوم و بررسی اجماع بین کارشناسان در مورد «ضرورت وجود هر زیرشاخص » و «میزان اهمیت هر یکاز آنها » بر اساس معیار مد و میانگین شد. نتیجه نشان داد که بر روی 70 زیرشاخص در قالب 14 شاخص و 5 بعد «تاب آوری ارتباطی « ،» تاب آوریاطلاعاتی « ،» تاب آوری سازه ای « ،» تاب آوری فردی » و «سازمانی- فنی » برای سنجش تاب آوری سازمانی خبرگزاری های کشور در بلایای طبیعیاجماع وجود دارد. این 70 زیرشاخص با نگاهی همه جانبه به ابعاد سازمانی خبرگزاری های کشور به گونه ای مطرح شده اند که می توانند تاب آوریآینده نگرانه، تاب آوری همزمان و تاب آوری گذشته نگر را برای خبرگزاری ها در بلایای طبیعی رقم بزنند.

شناسایی و تعیین شاخص ها و مؤلفه های توسعه ی سرمایه ی انسانی در مدیریت بحران مطالعه ی موردی: سازمان امور مالیاتی

سعید عزیزی؛ محمد مهدی رشیدی؛ سید اکبر نیلی پور طباطبایی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 115-127

چکیده

غالباً سازمان ها در کسب اهداف فردی و یا سازمانی با چالش های متفاوتی مواجه می شوند و در پی آن دچار بحران می گردند. بحران سبب بروزاختلال در سازمان می شود. مدیریت سازمان برای غلبه بر بحران نیازمند ابزار خاص ... بیشتر غالباً سازمان ها در کسب اهداف فردی و یا سازمانی با چالش های متفاوتی مواجه می شوند و در پی آن دچار بحران می گردند. بحران سبب بروزاختلال در سازمان می شود. مدیریت سازمان برای غلبه بر بحران نیازمند ابزار خاص آن سازمان است. اما در تمامی سازمان ها سرمایه ی انسانی، عاملمشترکی است که در مواجهه با بحران مدیریت سازمان را یاری می کند. مدیریت سرمایه ی انسانی عامل مهم کسب مزیت رقابتی محسوب می گردد وتوسعه ی سرمایه ی انسانی از جمله سازوکارهای ایجاد مزیت رقابتی در کسب و کار سازمان ها است.توسعه ی منابع انسانی فرایندی است که در رفع نیازمندی ها و جهت گیری های راهبردی سازمان ها و با به کارگیری تمهیدات لازم، شرایطی رافراهم می کند تا شایستگی ها و استعدادهای بالقوه ی کارکنان بالفعل گردد و سپس در خدمت تحقق اهداف به کار گرفته شود. در این تحقیق به دنبالآن هستیم که تعیین کنیم شاخص های توسعه ی سرمایه ی انسانی در مدیریت بحران چه شاخص ها و مؤلفه هایی هستند. با استفاده از نظر خبرگانسازمانی و دانشگاهی و مطالعه ی ادبیات تحقیق پنج مولفه ی توسعه ی فردی، توسعه ی فرهنگی - اجتماعی، توسعه ی حرفه ای، توسعه ی مدیریتیو توسعه ی سازمانی و نوزده شاخص توسعه ی سرمایه ی انسانی در مدیریت بحران مشخص گردیدند. مؤلفه ی فردی دارای شاخص های انگیزش،خلاقیت و حل مسئله است؛ مؤلفه ی توسعه ی فرهنگی - اجتماعی دارای شاخص های کار تیمی، اقناع فکری، روابط عمومی، فرهنگ سازی، روابطکاری و توزیع اطلاعات است؛ مؤلفه ی توسعه ی حرف های دارای شاخص های آموزش، دانش شغلی و تفویض اختیار است؛ مؤلفه ی توسعه ی مدیریتیدارای شاخص های نظارت و کنترل، برنامه ریزی و رهبری است؛ مؤلفه ی توسعه ی سازمانی دارای شاخص های مشارکت، ارزش یابی های مستمر،یادگیری سازمانی و شایسته سالاری است. در نهایت مدل تحقیق 1 مشتمل بر مؤلفه ها و شاخص های توسعه ی سرمایه ی انسانی در مدیریت بحرانمشخص می شود.

کاربرد روش دلفی و شیوه‏ی دیمتل در شناسایی و ساختاردهی به شاخص‏های تأثیرگذار بر چابکی لجستیک بحران

علی عباسی رائی؛ عیسی نخعی؛ احمد لطفی

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 55-66

چکیده

وقوع حوادث غیرمترقبه و فجایع طبیعی و اثرات ناشی از وقوع آن‏ها، جوامع کنونی را ملزم به انجام برنامه ‏ریزی ‏های لازم برای رویارویی و کاهش اثرات مخرب مربوطه نموده است. اگر چه در حوادث کوچک، انجام این ... بیشتر وقوع حوادث غیرمترقبه و فجایع طبیعی و اثرات ناشی از وقوع آن‏ها، جوامع کنونی را ملزم به انجام برنامه ‏ریزی ‏های لازم برای رویارویی و کاهش اثرات مخرب مربوطه نموده است. اگر چه در حوادث کوچک، انجام این کار به صورت تجربی امکان‏ پذیر است و نیاز به ابزار خاصی ندارد اما در حوادث با ابعاد بزرگ‏تر و فجایع طبیعی نظیر سیل، زلزله، حوادث اقتضایی و به ‏ویژه جنگ، به دلیل پیچیدگی عوامل درگیر، انجام آن به‏ صورت تجربی امکان ‏پذیر نیست و برای اتخاذ تصمیم‏ های مختلف، نیاز به ابزارهای تصمیم‏ گیری وجود دارد. یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران، لجستیک بحران یا لجستیک اضطراری است. در همین راستا هدف اصلی این مقاله ارائه‏ ی مدلی برای ساختاردهی و شناسایی تأثیر عوامل مؤثر بر لجستیک اضطراری است تا از این طریق بتوان تصمیمات مناسبی برای فعالیت‏های لجستیک بحران به نحوی اتخاذ نمود تا بهترین استفاده از منابع صورت پذیرفته و بیشترین کارایی برای کاهش اثرات بلایا حاصل گردد. در این مقاله برای شناسایی شاخص‏ های اصلی تأثیرگذار بر چابکی لجستیک اضطراری از روش دلفی1 و برای ساختاردهی به شاخص‏های تأثیرگذار و شناسایی تأثیر و تأثر این شاخص‏ها، از تکنیک دیمتل2 استفاده شده است. جامعه ‏ی آماری پژوهش کلیه‏‏ ی افراد متخصص در حوزه‏ ی لجستیک است که یک نمونه ‏ی 10 نفره از آن‏ها استخراج و با استفاده از روش دلفی مشخص گردید که پویایی، سرعت عمل، قابلیت تداوم و استمرار پشتیبانی، آمادگی، یکپارچگی و ارتباط مؤثر میان عناصر درگیر، انعطاف ‏پذیری، واکنش ‏پذیری و فناوری اطلاعات هشت شاخص اصلی تأثیرگذار بر لجستیک اضطراری هستند. همچنین نتایج تحقیق در خصوص ساختاردهی به عوامل مؤثر بر چابکی لجستیک با استفاده از تکنیک دیمتل نشان داد، که عوامل «فناوری اطلاعات» و «پویایی» تأثیرگذارترین عوامل و «واکنش ‏پذیری» و «قابلیت تداوم و استمرار پشتیبانی» دارای کمترین تأثیر و تأثیرپذیرترین متغیرها هستند.

برنامه‏ ریزی بازیابی پیش از وقوع تند باد شبکه‏ های توزیع فشار متوسط با هدف بهبود مدیریت بحران پیش ‏اقدامانه

مسعود صادقی خمامی؛ محمد صادق سپاسیان

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 77-89

چکیده

برنامه ‏ریزی بازیابی پیش‏ اقدامانه قبل از بروز طوفان اقدامی مؤثر در کاهش زمان و هزینه‏ ی خاموشی شبکه‏ های هوایی توزیع است و در بهبود تاب ‏آوری این بخش از شبکه‏ های برق ‏رسانی تأثیر‏گذار خواهد ... بیشتر برنامه ‏ریزی بازیابی پیش‏ اقدامانه قبل از بروز طوفان اقدامی مؤثر در کاهش زمان و هزینه‏ ی خاموشی شبکه‏ های هوایی توزیع است و در بهبود تاب ‏آوری این بخش از شبکه‏ های برق ‏رسانی تأثیر‏گذار خواهد بود. این مقاله ارائه دهنده‏ ی چارچوب جدیدی برای تعیین اولویت بازیابی پیش‏ اقدامانه‏ ی خطوط هوایی فشارمتوسط است. در این روش، تصمیم‏ گیری پیش ‏اقدامانه ‏ی بازیابی و تعیین اولویت خطوط فشار متوسط برای بازیابی بر مبنای مقایسه مابین این خطوط با معیارهای مختلف فنی، اقتصادی، حیاتی بودن بارها و سهولت دسترسی انجام می‏شود. در این راستا از منحنی شکست پایه‏ های فشار متوسط و شبیه ‏سازی مونت کارلو برای پیش‏بینی و تخمین آسیب وارده به شبکه بهره‏ گیری شده و با هدف رفع معضل کمبود اطلاعات دقیق و عدم قطعیت‏ های ناشی از این معضل از فرایند تحلیل سلسله‏ مراتبی فازی به‏ منظور تعیین برنامه‏ ی پیش‏ اقدامانه و اولویت‏ گذاری بازیابی استفاده شده است. چنانکه در ادامه ‏ی مقاله در پیاده ‏سازی روش پیشنهادی در یک شبکه نمونه ملاحظه می‏شود، این روش از کارایی و قابلیت مناسبی برای تعیین پیش ‏اقدامانه ‏ی بازیابی شبکه‏‏ های توزیع مواجه با کمبود اطلاعات، خصوصاً در کشورهای کمتر توسعه یافته که با معضل عدم دسترسی به اطلاعات کافی مواجه هستند برخوردار است.

شناسایی محله ‏های آسیب ‏پذیر شهری از نظر اتفاقات شبکه‏ ی آب مطالعه‏ ی موردی: شهر اردبیل

علیرضا محمدی؛ الهه پیشگر؛ سپیده نوری؛ حجت ارژنگی

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 91-106

چکیده

زیرساخت آب شریان حیاتی یک شهر است و آسیب به آن، می ‏تواند منجر به بحران شود. بر اساس گزارش‏ های ثبت شده، از سال 1390 تا 1395 به طور میانگین سالانه ده‏ها هزار مورد اتفاق در زیرساخت شبکه‏ ی آب شهر اردبیل ... بیشتر زیرساخت آب شریان حیاتی یک شهر است و آسیب به آن، می ‏تواند منجر به بحران شود. بر اساس گزارش‏ های ثبت شده، از سال 1390 تا 1395 به طور میانگین سالانه ده‏ها هزار مورد اتفاق در زیرساخت شبکه‏ ی آب شهر اردبیل رخ داده است. از آنجایی که زیرساخت‏ های آب، مکان مبنا هستند، بنابراین، شناسایی پهنه‏ های آسیب‏پذیر شهر به‏ منظور پیشگیری از بحران در مواقع مخاطرات احتمالی ضروری است. چنین شناختی مستلزم استفاده از روش‏های مناسب تحلیل فضایی است. لذا از فنون GIS همچون تراکم Kernel و فرایند تحلیل سلسله‏ مراتبی (AHP) برای شناسایی محله‏ های آسیب‏ پذیر شهر استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی این پژوهش، 44 محله‏ ی شهر اردبیل است. داده ‏های این پژوهش، شامل 11222 مورد اتفاق است که تا پایان سال 1395 ثبت شده ‏اند. در پژوهش حاضر، از هشت معیار کلیدی شامل تعداد اتفاقات ثبت شده، تراکم جمعیت و ساختمان، فعالیت ساختمانی، کیفیت شبکه‏ ی معابر، کیفیت کالبدی بافت‏ های شهری، عمر و فشار در شبکه ‏ی آب استفاده شده است. یافته‏ های پژوهش نشان می ‏دهند که 6/13 درصد از محله‏ ها در پهنه ‏ی با آسیب ‏پذیری شدید، 7/22 درصد در پهنه ‏ی با آسیب ‏پذیری زیاد، 25 درصد در پهنه ‏ی با آسیب‏ پذیری متوسط و 7/38 درصد باقی در پهنه با آسیب ‏پذیری کم و خیلی کم قرار دارند. نتیجه اینکه، محله ‏های شماره‏ی 2، 4، 5، 19، 28، 39 وضعیت بحرانی دارند و شدیداً در معرض خطر وقوع اتفاقات در شبکه‏ ی آب شهری قرار گرفته ‏اند و وقوع مخاطراتی مانند زلزله می‏ تواند شهر را با آسیب‏ های جدی مواجه کند.

چارچوبی برای بهینه سازی تدارکات امدادرسانی و تخلیه ی مجروحان مطالعه ی موردی: نقش نیروهای مسلح

مهرداد نیازی شش نرمی؛ رسول کریمی طاهر؛ مسعود ربانی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 57-72

چکیده

هرساله در سراسر جهان حدود 70 هزار نفر از مردم کشته می شوند و نزدیک به 200 میلیون نفر تحت تأثیر بلایای طبیعی و انسانی قرار می گیرند. ازاین رو،مدیریت بحران و به طور ویژه مدیریت کارا و مؤثر فعالیت های لجستیک ... بیشتر هرساله در سراسر جهان حدود 70 هزار نفر از مردم کشته می شوند و نزدیک به 200 میلیون نفر تحت تأثیر بلایای طبیعی و انسانی قرار می گیرند. ازاین رو،مدیریت بحران و به طور ویژه مدیریت کارا و مؤثر فعالیت های لجستیک امدادرسانی و تخلیه ی مجروحان از مناطق آسیب دیده ضروری است. از مهم ترینفعالیت ها در هنگام وقوع یک بحران، فعالیت های لجستیک اقلام امدادی و رساندن این اقلام به آسیب دیدگان و انتقال افراد آسیب دیده به مراکز درمانیاست. نیروهای نظامی به علت توانمندی های بالقوه و ذاتی به منزله ی یک نیروی کمک کننده ی عملیاتی نقش کلیدی در پاسخ گویی به بحران ها دارند.در سال های اخیر نقش نیروهای مسلح در واکنش به بلایای طبیعی افزایش یافته است، که دلایل این امر افزایش مقیاس و بروز بلایای طبیعی، افزایشتمایل واکنش های بشردوستانه به سمت نظامی شدن و افزایش علاقه ی نیروهای مسلح در واکنش به بحرا نها است. در این مقاله رویکردی دومرحله ایبرای بهینه سازی انتقال کالاهای امدادی به مناطق آسیب دیده و تخلیه ی افراد آسیب دیده ارائه می کنیم که نقش نیروهای مسلح را در نظر می گیریم. ابتدایک مدل عدد ریاضی برای تعیین مقدار کالا و افراد منتق لشده توسعه داده می شود که وسایل نقلیه را به جای متغیر صفر و یک به صورت عدد صحیح درنظر می گیرد. پس از آن با استفاده از یک سیستم معادلات خطی دستورالعمل های دقیق برای وسایل نقلیه تعیین می شود. در مدل ارائه شده، شدت آسیبقربانیان و احتمال زنده ماندن آن ها در نظر گرفته شده است. همچنین در مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط ارائه شده، مکان مراکز امدادی موقتو مراکز توزیع محلی در نزدیکی مناطق آسیب دیده مشخص می شود. امکانات در دسترس نیروهای مسلح ازجمله کارکنان و وسایل نقلیه که می تواند درامدادرسانی بهینه مؤثر باشد، در نظر گرفته شده است. تابع هدف در نظر گرفت هشده، سعی در به حداکثر رساندن تعداد بازماندگان دارد. رویکرد ارائه شده رابر زلزله ی آذربایجان شرقی در سال 1391 اعمال می کنیم، اما قابلیت پیاده سازی برای هر شرایط مشابه دیگری را دارا است.

امکان سنجی و بهینه سازی ترکیب و زمان بندی طرح های مدیریت بحران

هادی مختاری؛ زهرا قربانی

دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 73-87

چکیده

موفقیت در مدیریت بحران زمانی محقق می شود که سازمانها، آمادگی هرچه بیشتر به همراه پیشگیری لازم را مورد نظر قرار دهند. اینامر نیاز به آشنایی و استفاده ی هرچه بیشتر سازمانها از اصول مدیریت و به طور خاص مدیریت ... بیشتر موفقیت در مدیریت بحران زمانی محقق می شود که سازمانها، آمادگی هرچه بیشتر به همراه پیشگیری لازم را مورد نظر قرار دهند. اینامر نیاز به آشنایی و استفاده ی هرچه بیشتر سازمانها از اصول مدیریت و به طور خاص مدیریت پروژه ها را افزو نتر می کند. همه می دانیم کهاجرای برنامه ها و پروژه های پیشگیرانه ی مدیریت بحران از جمله حیاتی ترین راهکارها در راستای کاهش وقوع بحران و تبعات آن است. امااز طرف دیگر منابع سازمان ها و نهادهای مسئول در امر مدیریت بحران محدود بوده و مدیریت عقلایی به دنبال بیشترین استفاده از منابعمحدود در راستای مواجهه با بحران ها است. در این مقاله، هدف امکان سنجی و بهینه سازی پروژه ها و برنامه های مدیریت بحران است،به نحوی که در عین حال که منابع تخصیص داده شده کفایت لازم را خواهد داشت، اهداف مدیریت بحران نیز تا حد رضایت بخشی محققمی شود. بدین منظور از رویکرد بهینه سازی با استفاده از برنامه ریزی ریاضی استفاده شده است. دو مدل بهینه سازی پروژه های مدیریتبحران شامل 1. بهینه سازی ترکیب پروژه های مدیریت بحران و 2. بهینه سازی زما نبندی پروژه های مدیریت بحران، پیشنهاد شده است.مدل اول به دنبال انتخاب بهترین ترکیب از پروژه های مدیریت بحران از میان یک لیست بالقوه از پروژه ها است. درحالی که مدل دوم بهترینزمان بندی اجرای پروژه های مدیریت بحران را پیشنهاد می کند. هر دو مدل به نحوی عمل می کنند که ملاحظات محدودیت منابع مورد نیازو روابط منطقی بین پروژه ها در نظر گرفته می شود و در عین حال که هزینه های اجرای پروژه ها حداقل می شود، دستیابی به اهداف مدیریتبحران محقق شود. این مدل ها به منزله ی سیستم مشورتی، به مدیران سازما نهای متصدی مدیریت بحران کمک می کنند تا بهترینتصمیم را در مدیریت پروژه های بحران اتخاذ نمایند. همچنین مدلهای پیشنهاد شده روی یک مطالعه ی موردی اجرا شدند و نتایج موردبررسی و تحلیل قرار گرفتند.

سنجش آسیب‏ پذیری و برنامه ‏ریزی راهبردی مدیریت بحران (زلزله) در نواحی روستایی مطالعه‏‏ ی موردی: شهرستان شهرکرد

اصغر نوروزی؛ مریم فرهادی

دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 31-45

چکیده

انسان از زمان استقرار در روی کره‏ی زمین، همواره در معرض تهدیدات محیط قرار داشته است. افزایش قدرت ابزاری و فناوری امروزی وی نیز در ستیز با طبیعت، نه تنها موفقیت کامل به وی نداده، بلکه تنوع بحران‏ها ... بیشتر انسان از زمان استقرار در روی کره‏ی زمین، همواره در معرض تهدیدات محیط قرار داشته است. افزایش قدرت ابزاری و فناوری امروزی وی نیز در ستیز با طبیعت، نه تنها موفقیت کامل به وی نداده، بلکه تنوع بحران‏ها را نیز افزایش داده است. به هرحال انسان گاهی در اثر وقوع بلایای طبیعی متحمل خسارت فراوانی شده و با بحران‏هایی روبه‏رو می‏گردد. نواحی روستایی نیز به علت ارتباط بیشتر با محیط طبیعی، فقر، شرایط اجتماعی و ... بیشتر در معرض بحران‏های طبیعی قرار دارند و آسیب‏پذیرترند. نکته‏ی مهم در این زمینه چگونگی رویارویی‏ و به عبارت دیگر «مدیریت بحران» است. لذا در تحقیق حاضر پس از سنجش آسیب‏پذیری کالبدی و اقتصادی ـ اجتماعی، به برنامه‏ریزی مدیریت بحران زلزله در نواحی روستایی شهرستان شهرکرد پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی ـ تحلیلی است. برای جمع‏آوری اطلاعات مورد نیاز از بررسی‏های کتابخانه‏ای و میدانی استفاده شد. در روش میدانی تعداد 267 پرسشنامه از خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه به روش تصادفی و خوشه‏ای تکمیل گردید. به‌منظور تعیین راهبرد مورد نظر از روش SWOT و برای آزمون فرضیه‏ها از آزمون T استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون T نشان داد میزان آسیب‏پذیری اقتصادی ـ اجتماعی نواحی روستایی مذکور در موقع بروز بحران «زیاد» و میزان آسیب‏پذیری کالبدی ـ فضایی «کمتر از حد متوسط» است. همچنین نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی امتیاز موزون عوامل داخلی معادل 2.37 و عوامل خارجی 2.51 شده است و راهبرد مناسب برنامه‏ریزی «راهبرد بازنگری» تعیین گردید.

ارائه‏‏ی یک الگوی بهینه‏سازی برای مسئله‏ی پاک‏سازی آوار در فاز پاسخ به بحران

شایان توکلی؛ مسعود ربانی؛ علی بزرگی امیری

دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 5-16

چکیده

هدف از مرحله‏ی پاسخ بعد از بحران، کاهش تلفات انسانی از طریق دسترسی به مناطق بحران‏زده به منظور انتقال کمک‏های امدادی و عملیات جست‏و‏جو و نجات مصدومان در سریع‏ترین زمان ممکن است. آوار ناشی از ... بیشتر

تأثیر چابکی منابع انسانی بر مدیریت بحران مطالعه‏ی موردی: انتقال خون اصفهان و سه استان حادثه‏خیز دیگر کشور

مصطفی آقاحسینی؛ حسین رضایی دولت آبادی؛ سید اکبر نیلی پور

دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 41-50

چکیده

منابع انسانی مهم‏ترین ابزار چابک‏سازی سازمان است و باارزش‏ترین دارایی هر سازمان محسوب می‏شود. از آنجا که شرایط محیطی به‌طور دائم در حال تغییر و تحول است، برخی از این تحولات ناگهانی ظاهر شده و ... بیشتر منابع انسانی مهم‏ترین ابزار چابک‏سازی سازمان است و باارزش‏ترین دارایی هر سازمان محسوب می‏شود. از آنجا که شرایط محیطی به‌طور دائم در حال تغییر و تحول است، برخی از این تحولات ناگهانی ظاهر شده و حالت بحران به خود می‏گیرد و بنابراین مدیریت سازمان باید آمادگی مدیریت بحران‏های به وجود آمده را با استفاده از چابک‌سازی منابع انسانی داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی میزان تأثیر چابکی منابع انسانی بر بهبود مدیریت بحران در سازمان انتقال خون است. در این پژوهش ابتدا با مراجعه به کتب علمی و تحقیقاتی‏، مؤلفه‏ها و متغیرهای اصلی پژوهشی شناسایی و پس از تأیید روایی صوری و محتوایی آن، پرسشنامه بر روی کل نمونه اجرا شده است. در این پژوهش چابکی منابع انسانی شامل مؤلفه‏های شایستگی و هوشمندی، توانمندسازی کارکنان، مشارکت در تصمیم‏گیری، اشتراک‏گذاری دانش از طریق تکنولوژی و انسجام و یکپارچه‏سازی فرایندها و مدیریت بحران شامل مؤلفه‏های تحلیل خطرپذیری، پیشگیری و کاهش اثر مخرب، آمادگی، پیش‏بینی و آمادگی اولیه، پاسخ‏گویی و بازیابی است. جامعه‏ی آماری این پژوهش 161 نفر از مدیران و کارشناسان سازمان انتقال خون در اصفهان و نیز 3 استان حادثه‏خیز کشور با حداقل 10 سال سابقه‌ی کار هستند. در این پژوهش از روش نمونه‏گیری تصادفی ساده استفاده شده است و به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‏های پژوهش از نرم‏افزارهای SPSS و AMOS استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده همه‏ی مؤلفه‏های چابکی منابع انسانی بر بهبود مدیریت بحران تأثیر مثبت و معنادار دارد.

مدیریت بحران در بافت‏های فرسوده‏‏ی شهری با استفاده از روشSWOT و QSPM مطالعه‏ی موردی: منطقه‏ی چهار مشهد

محمد رحیم رهنما؛ سید مصطفی حسینی

دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 51-64

چکیده

برنامه‏ریزی و مدیریت سوانح و حوادث طبیعی که سبب تحمیل خسارت‏های جانی، مالی و محیطی به فضاها و ساکنان مناطق شهری می‏شود، باید به‏منزله‏ی یک راهبرد اساسی در همه‏ی مراحل برنامه‏ریزی و برنامه‏های ... بیشتر برنامه‏ریزی و مدیریت سوانح و حوادث طبیعی که سبب تحمیل خسارت‏های جانی، مالی و محیطی به فضاها و ساکنان مناطق شهری می‏شود، باید به‏منزله‏ی یک راهبرد اساسی در همه‏ی مراحل برنامه‏ریزی و برنامه‏های توسعه‏ی شهری مد نظر قرار گرفته شود. توجه به این امر، به‏ویژه برای بافت‏های فرسوده، به‏منزله‏ی زیرسیستم‏هایی از سیستم شهری، که دچار بی‏سازمانی، بی‏تعادلی و بی‏قوارگی بوده و انجام عملیات خدمات‏رسانی و امداد و نجات را در هنگام بروز بحران‏ها با مشکل مواجه می‏سازد، حائز اهمیت فراوان‏تری است. بر این اساس در این پژوهش به برنامه‏ریزی مدیریت بحران در بافت فرسوده‏ی منطقه‏ی چهار شهر مشهد با استفاده از روش SWOT و QSPM پرداخته شده است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است. در این پژوهش ابتدا نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید پیش روی مدیریت بحران در بافت فرسوده‏ی منطقه‏ی چهار شهر مشهد شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل SWOT راهبردهایی متناسب با وضعیت درونی و بیرونی بافت ارائه گردید. در مرحله‏ی بعد ضمن تعیین وضعیت محدوده‏ی مورد مطالعه با استفاده از ماتریس داخلی ـ خارجی، راهبردهای وضعیت جاری محدوده‏ی مورد مطالعه با استفاده از مدل QSPM مورد اولویت‏بندی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که وضعیت موجود مدیریت بحران در بافت فرسوده‏ی منطقه‏ی چهار شهر مشهد در حالت انطباقی قرار دارد. ازاین‏رو برای مدیریت بحران در این بافت باید ضمن توجه به نقاط ضعف درون بافت، در بهره‏گیری از فرصت‏های بیرونی با هدف رفع نقاط ضعف سعی کرد. بدین‏منظور استفاده از سیاست‏های تنظیم مجدد زمین، گسترش عدالت اجتماعی و تسریع در روند نوسازی و بهسازی به‏ویژه مقاوم‏سازی ساختمان‏ها می‏تواند مدیریت صحیح و منطقی بحران در این بافت را به همراه داشته باشد.

تحلیل روابط بین‏ سازمانی در مدیریت بحران در شهر اصفهان

زهره عبدی دانشپور؛ علیرضا فلاحی؛ داریوش مرادی

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 25-37

چکیده

کارآمدی مدیریت بحران ارتباط مستقیم با هماهنگی و همکاری در روابط بین‏ سازمانی دارد. در کشور ایران با وجود رخ‏ دادن بحران‏های مختلف و احتمال رخ‏دادهای آتی، از تحلیل روابط بین ‏سازمانی در ایجاد ... بیشتر کارآمدی مدیریت بحران ارتباط مستقیم با هماهنگی و همکاری در روابط بین‏ سازمانی دارد. در کشور ایران با وجود رخ‏ دادن بحران‏های مختلف و احتمال رخ‏دادهای آتی، از تحلیل روابط بین ‏سازمانی در ایجاد هماهنگی و همکاری در مدیریت بحران، برنامه‏ریزی و مدیریت شهری بهره‏گیری نشده‏ است. برای تحلیل روابط بین‏ سازمانی در مدیریت بحران، نشت نفت خام در رودخانه‏ی زاینده‏رود در سال 1387 ﻫ. ش. به‏منزله‏ی نمونه‏ی‏ موردی پژوهش انتخاب شده است که در آن واکنش اضطراری نیازمند سرعت عمل و هماهنگی گسترده بین سازمان‏های درگیر در مدیریت بحران بود. اهداف مقاله ردیابی سازمان‏هایی است که در یک وضعیت بحرانی چون «بحران نشت نفت خام در رودخانه‏ی زاینده‏رود» دخالت داشتند و همچنین بررسی روابط بین سازمانی آن‏ها و کارآمد نمودن روابط بین سازمانی در مدیریت بحران مورد نظر است. به این منظور، در چارچوب یک پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیلی ـ تجویزی و با بهره ‏جستن از روش‏های بازبینی متون، تحلیل مستند متون نوشتاری، تحلیل محتوای متون حاصل از انجام مصاحبه‏ و نیز اولویت‏بندی نقش سازمان‏ها، عوامل سببی و زمینه‏ای روابط بین سازمانی، چارچوب‏‏های نظری زیرکار و نوع روابط بین سازمانی در مدیریت بحران واکاوی شدند. بازیگران این رویداد، نخست سازمان اصلی (مدیریت بحران استانداری اصفهان)، دوم سازمان‏هایی که نقش مؤثر داشتند و سوم سازمان‏هایی که نقش نسبتاً مؤثر داشتند، هستند. نوع روابط بین سازمانی در مدیریت این بحران از نوع اتحادیه‏ی تجاری است. چارچوب‏های نظری برای تحلیل روابط بین‏ سازمانی به ترتیب رهیافت یادگیری سازمانی و رهیافت نهادی هستند که بر پایه‏ی آن‏ها امکان افزایش هماهنگی بین سازمانی و نیز افزایش توان مدیریت روابط بین سازمانی در مقابله با بحران فراهم می‏شود.

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

کلیدواژه‌ها = مدیریت بحران

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده