TY - JOUR ID - 242991 TI - شناسایی و تحلیل الگوهای فشار تراز دریای روزهای بارش ابرسنگین بهاره استان گلستان JO - مدیریت بحران JA - CM LA - fa SN - 2345-3915 AU - پژوه, فرشاد AU - کوهی, صنم AD - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران AD - دانشجوی دکترای آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 10 IS - 1 SP - 5 EP - 20 KW - بارش ابرسنگین KW - تحلیل خوشه‌ای KW - تحلیل همدید KW - شار همگرای رطوبت KW - استان گلستان DO - N2 - بارش‌های سیل‌آسا به دلیل ناگهانی بودن آن خسارات سنگینی در بخش‌های مختلف تأسیسات زیربنایی، عمرانی و کشاورزی برای مناطق مختلف کشورمان به‌ویژه مناطق پربارش به بار می‌آورند. در پژوهش حاضر به شناسایی الگوهای فشار تراز دریا و تحلیل شرایط همدید و ترمودینامیک روزهای بارش ابرسنگین استان گلستان پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا با استفاده از داده‌های ایستگاه زمینی و در نظر گرفتن دو شرط آستانه بارش بالاتر از صدک 98 درصد و فراگیری بیش از 50 درصد، 15 روز بارش ابرسنگین طی فصل بهار دوره آماری 1970-2019 استخراج شد. داده‌های فشار تراز دریا بر روی یاخته‌های 25/0 × 25/0 درجۀ قوسی در 10 تا 70 درجۀ عرض شمالی و 10 تا 90 درجۀ طول شرقی از مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپایی (ECMWF) استخراج شدند. بر روی ماتریس همپراش داده‌های فشار تراز دریا در15 روز بارش ابرسنگین تحلیل خوشه‌ای با روش ادغام انجام شد و 3 الگوی همدید فشار هنگام رخداد بارش‌های ابرسنگین بهاره استان گلستان مشاهده می‌شود. نتایج حاصل از تحلیل همدیدی نقشه‌ها نشان داد که به هنگام رخداد بارش‌های ابرسنگین زبانه‌هایی از پرفشارهای سرد مستقر بر روی اروپا، روسیه و سیبری و کم‌فشارهای گرم چند هسته‌ای واقع در مناطق جنب قطبی، نیمه شرقی ایران، پاکستان و اطراف دریاچه آرال و بالخاش به سمت شمال شرق ایران و استان گلستان گسترش یافته‌اند. این شرایط باعث شکل‌گیری مناطق جبهه‌زایی فعال و به تبع آن شیو فشاری شدید در شمال شرق و جو استان گلستان شده و منجر به رخداد روزهای بارش ابرسنگین در منطقه مورد مطالعه شده است. نتایج حاصل از تحلیل تابع شار همگرای رطوبت هم نشان داد که بیشترین شار همگرای رطوبت در ترازهای زیرین جو (1000 و 850 هکتوپاسکال) و به‌ترتیب توسط منابع آبی خزر، خلیج فارس و عمان صورت گرفته است؛ اما در ترازهای میانی جو (700 و 500 هکتوپاسکال) با مداری شدن جریان‌های جوی علاوه بر دریای خزر، منابع آبی مدیترانه و سیاه هم تغذیۀ رطوبتی این‌گونه بارش‌ها را بر عهده گرفته‌اند. UR - https://www.joem.ir/article_242991.html L1 - https://www.joem.ir/article_242991_890ee400432f1df48d2b8d376c7ffa5c.pdf ER -