ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی آسیب پذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
وجود شهرهای با قدمت زیاد و مشکلات مربوط به شهرسازی بیبرنامه و گسترش بافتهای فرسودهی شهری باعث شده است تا خطر زمینلرزه و تخریبهای ناشی از آن بسیاری از شهرهای کشور ما را نیز تهدید کند. اما آنچه اهمیت این تهدید را در مورد بافتهای تاریخی دو چندان میکند، از یکسو ارزش این بافتها بهعنوان سرمایهای ملی و از سویی دیگر مشکلات و نارساییهایی است که به دلایل گوناگون در زمینههای کالبدی، اجتماعی و فرهنگی در این فضاها بروز کرده است. مدیریت بحران ناشی از زلزله در بافتهای تاریخی را میتوان بسیج و سازماندهی تمامی امکانات و تواناییهای کشور برای مقابله با بحران ناشی از وقوع زلزله و تبدیل آن به شرایط عادی و فرصتی برای بازسازی مطلوب و مناسب مناطق دارای بافت تاریخی باارزش تعبیر نمود. در این پژوهش ابتدا به شرایط ویژهی بافت تاریخی محلهی فهادان یزد که زمینهی آسیبپذیری آن را در برابر سوانح طبیعی فراهم نموده است، توجه گردیده است، سپس به تعریف شاخصهای مؤثر در آسیبپذیری بافت تاریخی یزد و وزندهی و اولویتبندی آنها با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و نرمافزار Expert choiceپرداخته میشود و در انتها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقشهی آسیبپذیری محلهی فهادان یزد ارائه میگردد. با توجه به این نقشه، مشاهده میگردد که توزیع مناطق با آسیبپذیری بالا، حدود 65 درصد از مساحت محله را در بر گرفته است. 20 درصد از محله، دارای آسیبپذیری متوسط و بقیهی مساحت محله را فضاهای دارای آسیبپذیری کم به خود اختصاص دادهاند.
https://www.joem.ir/article_3778_cdf63bb614365512f557ae58744bc1ab.pdf
2013-08-23
5
13
آسیب پذیری
بافت تاریخی یزد
تحلیل سلسله مراتبی
سیستم اطلاعات جغرافیایی
سعید
فلاح علی آبادی
saeedfallah86@yahoo.com
1
کارشناس ارشد مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده ی محیط زیست، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
سعید
گیوه چی
givechi9@gmail.com
2
استادیار، دانشکده ی محیط زیست، دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد
اسکندری
eskandarim_86@yahoo.com
3
کارشناس ارشد مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده¬ی محیط زیست، دانشگاه تهران
AUTHOR
علیرضا
سرسنگی
alirezasarsangi@gmail.com
4
کارشناس ارشد RS وGIS، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
کاهش آسیب پذیری زلزله و خطر آتشسوزی در خوابگاههای دانشجویی
بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسانساخت از جمله زلزله و آتشسوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میان برخی ساختمانها با توجه به ویژگیهایی از جمله تعدد طبقات و افراد ساکن، آسیبپذیری بالاتری در مقابل این سوانح دارند. خوابگاههای دانشجویی علاوه بر موارد مطرح شده، به علت نداشتن آمادگی و آگاهی ساکنین (دانشجویان و کارکنان) از روشهای مواجهه با سانحه و نیز آسیبپذیری بالای غیرسازهای این ساختمانها، در مجموع بسیار آسیبپذیرند. در پژوهش حاضر، خوابگاه متأهلین دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شد و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و بهکارگیری روشهای آمار توصیفی و استنباطی و نیز با استناد بر چهارچوبهای نظری مدیریت بحران، ابتدا آسیبپذیریهای موجود در ابعاد سازمانی، تشکیلاتی و غیرسازهای شناخته شد، سپس بر اساس یافتههای حاصل از مشاهدات، پرسشنامهها و مصاحبهها، سیستم فرماندهی سانحه بررسی شد و راهکارهایی جهت کاهش خطر در ابعاد تشکیلاتی و غیرسازهای و نیز پیشنهاداتی جهت ایجاد آمادگی در مقابل سانحه ارائه گردید. انطباق چارت سازمانی خوابگاه با نمودار سامانهی فرماندهی سانحه، انجام مانور و ترویج فرهنگ ایمنی، ارائهی نقشههای تخلیهی اضطراری و راهکارهایی جهت کاهش آسیبپذیری اجزای غیرسازهای از جمله تمهیدات پیشنهادی هستند.
https://www.joem.ir/article_3779_f4678ebdf9e8860714c5575fa38d160f.pdf
2013-08-23
15
25
کاهش آسیب پذیری زلزله
کاهش خطر آتشسوزی
مدیریت بحران
خوابگاه دانشجویی
دانشگاه شهید بهشتی
مهسا
بشیری
mahsa_bshr@yahoo.com
1
گروه پژوهشی بازسازی پس از سانحه، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
سایما
خواجهئی
2
گروه پژوهشی بازسازی پس از سانحه، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی تاب آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی
امروزه جوامع در تلاش برای دستیابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سالهای اخیر به تابآوری به جای آسیبپذیری تأکید خاصی میشود. این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخصها و عوامل مؤثر بر تابآوری اقتصادی و نهادی و ارزیابی میزان آنها در شهر تهران میپردازد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای، شاخصها و عوامل مؤثر بر تابآوری اقتصادی و نهادی شناسایی و تعریف عملیاتی شدند، سپس با استفاده از پرسشنامهای در قالب فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی، وزن نهایی شاخصها بهوسیلهی کارشناسان داخلی و خارجی تعیین شد. در مرحلهی بعد با استفاده از دو پرسشنامهی خانوار و میدانی، اطلاعات مورد نیاز از خانوارها و محلههای نمونه جمعآوری شد، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی و روش PROMETHEE، محلههای مورد مطالعه رتبهبندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که از میان شاخصهای مورد مطالعه، شاخص میزان خسارت با وزن 383/0 و شاخص ظرفیت جبران خسارت با وزن 281/0 از بعد اقتصادی، دارای بیشترین اهمیت و شاخص عملکرد نهادی با وزن 127/0 و شاخص توانایی بازگشت با وزن 104/0 از نظر اهمیت در شرایط متوسط و شاخصهای بستر نهادی و روابط نهادی از بعد نهادی با اوزان 056/0 و 049/0 دارای اهمیت کمتری هستند. همچنین با توجه به روش PROMETHEE، اولویتبندی نهایی محلههای مورد مطالعه نشان داد که محلههای قیطریه، ستارخان، نارمک و قلعهمرغی از نظر شاخصهای تابآوری اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم قرار دارند.
https://www.joem.ir/article_3780_e30e48f96c357ae415171b272cda6615.pdf
2013-08-23
27
38
تاب آوری اقتصادی
تاب آوری نهادی
سوانح طبیعی
محله های شهری
تهران
محمدرضا
رضایی
rezaei58@gmail.com
1
گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش مدیریت محلی در ارتقای تاب آوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب
هدف از این تحقیق، بررسی نقش مدیریت محلی در مورد اصول مدیریت بلایای طبیعی برای ارتقای تابآوری مکانی است. منطقهی مورد مطالعه نواحی روستایی مستقر در حوزهی چشمه کیلهی شهرستان تنکابن و سردآبرود کلاردشت را شامل میشود که هر دو منطقه جزو مناطق نمونهی گردشگری کشور هستند، بهطوری که سرمایهگذاریهای زیادی در این دو منطقه با هدف توسعهی فعالیتهای گردشگری صورت گرفته است. از طرف دیگر این دو منطقه با توجه به موقعیت قرارگیری، هم در گذشته و هم در سالهای اخیر، بارها مورد تهدید سیلاب قرار گرفتهاند؛ بهطوری که خسارت ناشی از سیلاب در سال 1390 در دو منطقه بیش از 500 میلیارد ریال برآورد شده است. روش تحقیق در این مطالعه، توصیفی- تحلیلی و ماهیت آن، کاربردی است. بر این اساس، اصول دهگانهی مدیریت تابآوری از دیدگاه مدیران محلی مورد ارزیابی قرار گرفته است. حجم نمونهی تحقیق شامل شوراهای اسلامی، دهیار و برخی از مدیران سطوح بالاتر مانند اعضای شورای بخش و بخشدار و مسئولین بخشداری است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامهی تدوین شده بر مبنای نظریات تابآوری و الگوها و مطالعات جهانی مرتبط با موضوع و نیز موقعیت جغرافیایی و شرایط اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و نهادی محدودهی مورد مطالعه، در قالب اصول دهگانهی تابآوری مکانی گردآوری شد و بعد از کدگذاری مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاصل نشان میدهد که وضعیت جامعهی مورد مطالعه، در 3 اصل «سازماندهی و هماهنگی»، «مدیریت و محافظت از زیربناها» و «قوانین ساخت و ساز و کاربری زمین» مناسب و در 7 اصل باقیمانده نامطلوب است. بر این مبنا لازم است در برنامهریزیها به بهبود آنها توجه و تأکید شود.
https://www.joem.ir/article_3781_fe6fe4018eec0c150d7138659a21ad47.pdf
2013-08-23
39
50
بلایای طبیعی
تاب آوری
سیل
حوزه ی چشمه کیله
حوزه ی سردآبرود
نواحی روستایی
سیدعلی
بدری
sabadri@ut.ac.it
1
دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
مهدی
رمضان زاده لسبوئی
2
گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه مازندران
AUTHOR
علی
عسگری
asgary@yorku.ca
3
گروه مدیریت بحران، دانشگاه یورک، کانادا
AUTHOR
مجتبی
قدیری معصوم
mghadiri @ ut.ac.ir
4
دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد
سلمانی
salmanim@viola.fr
5
دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی نقشه ی دانش برای تشکیل تیم مدیریت بحران با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
انسان همواره با بلایا و بحرانهای طبیعی و انسانساخت رو به رو بوده است. هر چند اجتناب از بحران ممکن نیست اما با طراحی مناسب میتوان از صدمات این بحرانها کاست. تشکیل تیم مدیریت بحران از مهمترین مسائل مطرح در مدیریت بحران است. این مقاله قصد دارد روشی جهت تشکیل تیم مدیریت بحران، پیش از وقوع بحران ارائه دهد که در آن اعضای تیم بر اساس سطح مهارت و تواناییشان انتخاب شوند. این روش به سازمان با دید شبکهی اجتماعی متشکل از کارمندان مینگرد و تلاش میکند نقشهی منابع دانش موجود در سازمان را با استفاده از رویکرد تحلیل سلسلهمراتبی استخراج کند. به منظور نشان دادن کاربرد، این روش در محیط دانشگاه صنعتی مالزی بر روی جامعهی نمونه اعمال شد. نقشهی دانش حاصل از این روش علاوه بر تیمهای بحران، میتواند به عنوان مبنای تصمیمگیری در انتخاب اعضای تیمهای مدیریت پروژه نیز به کار رود.
https://www.joem.ir/article_3782_8505c2a339cce70e529241e126cc3c05.pdf
2013-08-23
51
57
مدیریت بحران
مدیریت دانش
نقشه ی دانش
تحلیل شبکه های اجتماعی
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
معصومه
زیب ارزانی
m.zibarzani@alzahra.ac.ir
1
دانشجوی دکترای مدیریت فن آوری اطلاعات، گروه کامپیوتر و سیستم¬های اطلاعات، دانشکده کامپیوتر، دانشگاه
LEAD_AUTHOR
محمدعلی
نکوئی
2
پژوهشکده مدیریت بحران، دانشگاه مالک اشتر
AUTHOR
ابراهیم
اسماعیلی
3
دانشجوی دکترای مدیریت فن آوری اطلاعات، گروه کامپیوتر و سیستم¬های اطلاعات، دانشکده کامپیوتر، دانشگاه UTM
AUTHOR
محمد
زیدی بن عبد روزان
4
گروه کامپیوتر و سیستم¬های اطلاعات، دانشکده کامپیوتر دانشگاه UTM
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی مدل تأثیر گذاری فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش کارکنان و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش این تحقیق، توصیفی- پیمایشی مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است. پایایی سؤالات پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ تعیین شد و روایی پرسشنامهها به وسیلهی خبرگان حوزهی مدیریت منابع انسانی، رفتار سازمانی و مدیریت دانش، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مورد تأیید قرار گرفت. همچنین بر اساس نتایج، مسیر ارتباط متغیرهای این پژوهش تأیید شد و نتایج پژوهش با استفاده از روش آماری معادلات ساختاری تحلیل شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که فرهنگ سازمان، پیشبینیکنندهی معناداری نسبت به تسهیم دانش کارکنان است. به عبارت دیگر فرهنگ سازمان بر تسهیم دانش اثرگذار است. از جهتی نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری نشان میدهد که با شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تسهیم دانش در شرایط بحرانی، میتوان با ایجاد بهبود در این عوامل در جهت تشویق کارکنان به رفتار تسهیم دانش در سوانح آتی با رویکرد پدافند غیرعامل گام برداشت. همچنین یافتههای پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ سازمانی و تسهیم دانش تأثیر بسزایی در مهار شرایط بحرانی و ایجاد چابکی در مقابله با سوانح آتی دارند.
https://www.joem.ir/article_3783_e6b13fb9a769f050e5260dd0c08980a2.pdf
2013-08-23
59
67
فرهنگ سازمانی
تسهیم دانش
پدافند غیرعامل
مدل دنیسون
مدیریت بحران
حسین
رضایی دولت آبادی
ho.rezaei.@gmail.com
1
گروه مدیریت، دانشکده¬ی علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان
AUTHOR
جواد
خزائی پول
khazaei110@gmail.com
2
کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده¬ی علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
جعفر
کیا لاشکی
jafar_kialashaki@yahoo.com
3
کارشناس ارشد مدیریت MBA، پردیس بینالملل دانشگاه گیلان
AUTHOR
مجتبی
امانی
mojtaba.amani90@yahoo.com
4
کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده¬ی علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان
AUTHOR
رضا
وریج کاظمی
reza_v_kazemi@yahoo.com
5
مربی و کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
AUTHOR