ارزیابی و مدیریت ریسک زیست محیطی فعالیت‌های کارخانه ی نمک زدایی شماره ی 1 اهواز با استفاده از روش TOPSIS

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد،گروه محیط زیست، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 استادیار گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

مدیریت ریسک زیست محیطی، فرایندی سیستماتیک در بررسی و شناسایی مخاطرات و پیامدهای زیان بار زیست محیطی، ارزیابی، تحلیل و کنترل ریسک تا سطح مطلوب و قابل قبول است. مطالعه ی حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی ریسک ها و آثار ناشی از فعالیت های کارخانه ی نمکزدایی شماره ی 1 اهواز و ارائه ی راهکارهای مدیریتی به انجام رسید. برای رسیدن به این هدف ابتدا فعالیت های مولد ریسک بر اساس بازدید میدانی، گزارشات وضع موجود و مصاحبه شناسایی و از طریق پرسش نامه ی دلفی بر اساس طیف لیکرت فعالیت‌های نهایی مولد ریسک انتخاب شدند و سپس با استفاده از روش TOPSIS فعالیت های مولد ریسک بر اساس سه شاخص شدت ریسک، احتمال وقوع ریسک و گستره ی آلودگی رتبه بندی گردیدند. نتایج نشان دادند که فعالیت نگهداری، انتقال و تزریق مواد شیمیایی به مخازن با ضریب نزدیکی 1 در اولویت اول و انتقال پساب به حوضچه های تبخیر (حوضچه های دفع نمک) با ضریب نزدیکی 0/126 در اولویت آخر ریسک قرار دارد. به طور کلی می‌توان بیان کرد که علت به وجود آمدن این ریسک‌ها خرابی و فرسودگی تجهیزات (لوله، پمپ ها و مخزن) است، که با نظارت و مدیریت درست این مشکلات را می توان تقلیل داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Environmental Risk Assessment and Management of Ahvaz Desalination Plant Activities (No.1) Using TOPSIS

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sajjad Khazami 1
  • Soolmaz Dashti 2
1 Master Degree Department of Environment, Khuzestan Science and Research Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Environment, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Environmental risk management is a systematic process and identifies the risks and environmental harmful
impacts, evaluate, analyze and risks control to an optimal and acceptable level. This study was aimed to identify
and prioritize the risks and impacts and Present management solutions of Ahvaz desalination plant activities
(No.1). To achieve this goal, first, risk generating activities based on fieldwork and interviews and reports of current
situation identified and through Delphi questionnaire based on the Likert scale the risk productive activities
were selected. Then, using the TOPSIS method, risk generating activities based on three indices of the intensity of
the risk, the probability of risk occurrence and extent of contamination were ranking. The results showed that the
activity of storage, transfer, and injection of chemicals into the tanks with Proximity Coefficient 1 in the first and
transfer the wastewater to evaporation ponds (ponds of removing salt) with Proximity Coefficient 0.126 in the last
risk priority. In general, it can be stated that the causes for these risks are depreciation and impairment of equipment
(pipes, pumps, and tanks), that with monitoring and proper management of these problems can be reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Risk Management
  • TOPSIS
  • Desalination Plant
1. ابراهیمی، سهیلا؛ شایگان، جلال؛ ملکوتی، محمد جعفر؛ اکبری، علی
) 1390 (. ارزیابی زیست محیطی و سنجش برخی شاخ صهای مهم
آلودگی نفتی در اراضی محدوده پالایشگاه گاز سرخون بندرعباس. مجله ی
محی طشناسی، شماره ی 37 ، 9- 18 .
۲. کرباسی، عبدالرضا؛ سخاو تجو، محمد صادق؛ منوری، سید مسعود؛
یعقوب ینژاد، پرگل ) 1388 (. بررسی سیستم مدیریت محیط زیست در
منطقه ی نفتی دارخوین و ارائ هی راهکار جهت بهبود عملکرد آن. دوازدهمین
همایش بهداشت محیط ایران، دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی.
۳. حسینی، هدا سادات؛ دانا، تورج؛ ارجمندی، رضا، شیریان پور، ایمان
) 1391 (. مدیریت ریسک محیط زیستی فاز ساخت سکوهای میادین نفتی،
مطالعه موردی فاز ساخت سکوهای نفتی طرح میدان رشادت. فصلنامه ی
انسان و محیط زیست، شماره ی 21 ، 33 - 53 .
۴. حیدری، مهدثه؛ امیدواری، منوچهر؛ محمدفام، ایرج ) 1392 (. ارائه ی
مدل ارزیابى ریسک بهداشتى تماس با مواد شیمیایى در صنایع نفت و گاز
مطالع هی موردى: منطق هی ویژه ی اقتصادى انرژى پارس. فصلنامه ی
بهداشت و ایمنی کار، جلد 3، شماره ی 4، 11 - 22 .
5. Badri, N, Nourai, F, Rashtchian, D, (2011). The Role
of Quantitative Risk Assessment in Improving Hazardous
Installations Siting: A Case Study, Iran. J.
Chem. Chem. Eng , Vol. 30, No. 4, 113-119.
۶. جوزی، سیدعلی؛ جعفرزاده حقیقی فرد، نعمت الله؛ افضلی بهبهانی، نگار
) 1393 (. شناسایی و ارزیابی ریسک مخاطرات ناشی از خطوط انتقال برق
ولتاژ بالا در مناطق مسکونی با استفاده از روش تجزیه و تحلیل حالات
شکست و اثرات آن ) FMEA (. مجله سلامت و محیط، دوره ی 7، شماره ی
1، 64-55 .
۷. نوری، جعفر؛ عباسپور، مجید؛ ترابی فرد، مینا ) 1389 (. ارزیابی و مدیریت
ریس کهای زیست محیطی یک واحد آموزشی با استفاده از روش ،FMEA
علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره ی 12 ، شماره ی 3، 61 - 70 .
۸. اندرودی، مهرداد ) 1383 (. تجزیه و تحلی لهای ریسک مدار برای مدیران
زیست محیطی. کورت ا .فرانتبن، چاپ اول
۹. صیادی، احمد؛ حیاتی، محمد؛ منجری، مسعود ) 1390 (. مدیریت ریسک
ساخت تونل با استفاده از تکنیک های MADM . مدیریت صنعتی، دوره ی
3، شماره ی 7، 99 - 116 .
10. Montague, D.F, (1990). Process Risk Evaluation:
What Method to Use? Reliability Engineering
and System Safety, 29(1), 27-53.
۱۱ مکوندی، رقیه؛ آستانی، سجاد؛ لرستانی، بهاره ) 1394 (. ارزیابی ریسک
محی طزیستی تالا بها با استفاده از روش های TOPSIS و EFMEA
)مطالع هی موردی: تالاب بی نالمللی گاوخونی(. پژوه شهای محیط زیست،
سال 6، شماره ی 11 ، 85 - 98 .
12. Heller, S, (2006). Managing Industrial Risk‐having
a Tasted and Proven System to Prevent and
Assess Risk. Hazardous Material, 130(17),
58‐63.
13. Ghosh, S, Jintanapakanont, J, (2004). Identifying and
assessing the critical risk factors in an underground
rail project in Thailand: a factor analysis approach.
International Journal of Project Management; 22,633-
643.
۱۴ مرادی، اصغرمحمد؛ اخترکاوان، مهدی ) 1388 (. روشناسی مدل های
تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره. آرمانشهر، شماره ی 2، 76 - 94 .
۱۵ منوچهری، بهار؛ شیعه، اسماعیل ) 1392 (. سطح بندی میزان توسعه
یافتگی اجتماعی- اقتصادی استان خراسان شمالی با استفاده از مدل
تاپسیس. فصلنام هی مطالعات مدیریت شهری، سال 5، شماره ی 14 ، 73 -
.84
16. Hsu, Y.L., Lee, C.H, & Kreng, V.B, (2010). The application
of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in
lubricant regenerative technology selection. Expert
Systems with Applications, 37, 419–425.
17. Dadelo, S, Turskis, Z, Kazimieras Zavadskas, E, Dadeliene,
R, (2014). Multi-criteria assessment and ranking
system of sport team formation based on objective-
measured values of criteria set, Expert Systems
with Application, In Press.
۱۸ مل کاخلاق، اسماعیل؛ درستکار احمدی، ناهید؛ مهدی زاده، مهران؛
اخوان توکلی، ناصر ) 1393 (. تعیین معیارهای اساسی گزینش مربی به روش
دلفی فازی و گزینش بهترین مربی با استفاده از تکنیک تاپسیس توسعه
یافته، مطالعه ی موردی: باشگاه ورزشی داماش گیلان. دوفصلنامه ی
مدیریت و توسع هی ورزش، شماره ی 2، 105 - 127 .
19. Joshi, R, Banwet, D.K, Shankar, R, (2011). A Delphi 
AHP-TOPSIS based benchmarking framework for
performance improvement of a cold chain. Expert
Systems with Applications, 38, 10170–10182.
20. Li, H, Sun, R, Lee, W.J, Dong, K, Guo, R, (2016).
Assessing Risk in Chinese Shale Gas Investments
Abroad: Modelling and Policy Recommendations,
Sustainability, 8, 708, doi:10.3390/su8080708
21. Moradi Majd, M, Fatemi, A, Soltanpanah, S,
(2014). The Risk Analysis of Oil Projects Using
Fuzzy TOPSIS Technique, Case Study, 18-inch
Pipeline Repair Project from Cheshme Khosh
to Ahwaz. International Journal of Basic Sciences
& Applied Research, Vol., 3 (5), 281-285,
22. Alamer, M, (2010). Environmental risk assessment of
oil desalination plant in Kuwait. Document management
and risk assessment of oil companies in Kuwait,
24, 4-15.
23. Pakdin Amiri, M, (2010). Project selection for oilfields
development by using the AHP and fuzzy
TOPSIS methods. Expert Systems with Applications,
Volume 37, Issue 9, 6218–6224
24. Igbore, R, (2009). Environmental risk assessment desalination
plant, Shell Oil in Nigeria. Conference on
Risk Management in Oil 25, 198-212.
۲۵ منصوری، نب یالله؛ عظیم یحسینی، شبنم ) 1394 (. رتب هبندی عملکرد
HSE شرک تهای گاز با استفاده از تکنیک تصمی مگیری چند شاخصه. علوم و
تکنولوژی محیط زیست، دوره ی 17 ، شماره ی 2، 9- 20 .
۲۶ رودشتی، پریسا، ) 1393 (. ارزیابی ریسک زیس تمحیطی فعالیت های
مجتمع شماره ی 2 شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون اهواز. پایان نامه
کارشناس یارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم
و تحقیقات خوزستان.
kogpc.nisoc.ir.۲۷
۲۸ حجت، م، ) 1385 (. نم کزدایی شرکت ملی نفت ایران. چاپ اول. مرکز
آموزش فنون اهواز.
۲۹ شرکت ملی پخش فرآورد ههای نفتی ایران ) 1388 (. دستورالعمل شناسایی
و ارزیابی ریسک زیست محیطی
30. Somerville, J.A., (2008). Effective use of the
Delphi process in research: Its characteristics,
strengths and limitations. Unpublished doctoral
dissertation, Oregon State University.
۳۱ آذر، عزیزالله؛ معماریانی، عادل ) AHP .)1389 تکنیکی نوین برای
تصمیم گیری گروهی. مجله ی دانش مدیریت، شماره ی 27 و 28 ، 22 - 32 .
۳۲ آذر، عادل؛ رج بزاده، علی ) 1387 (. تصمی مگیری کاربردی )رویکرد
M.A.D.M (. چاپ سوم، نگاه دانش.
۳۳ اصغرپور، محمدجواد ) 1387 (. تصمیم گیر یهای چندمعیاره. چاپ 6،
انتشارات دانشگاه تهران.
۳۴ . مکوندی، رقیه؛ آستانی، سجاد؛ انوشه، زهرا ) 1391 (. ارزیابی ریسک
محیط زیستی تالا بها با استفاده از روش های TOPSIS و ،EFMEA
مطالع هی موردی: تالاب شیرین سو در استان همدان. اکوبیولوژی تالاب،
سال 3، شماره 12 .
35. Opricovic, S, and Tzeng, G.T, (2004). Compromise
solution by MCDM methods, A comparative
analysis of VIKOR and TOPSIS. Operational
Research. 156, 445‐ 455.
۳۶ پناهی، کبری ) 1394 (. ارزیابی ریسک زیست محیطی سد تنگ سرخ
یاسوج با استفاده از مدل های AHP و TOPSIS . پایان نامه کارشناسی ارشد
محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
۳۷ امان تیزدی، لیلا؛ محرم نژاد، ناصر ) 1393 (. مدیریت ریسک محیط زیستی
آت شسوزی در مخازن ذخیر هسازی نفت )مطالع هی موردی: انبار مرکزی
شرکت ملی پخش فرآورد ههای نفتی یزد(. محی طشناسی، سال 39 ، شماره ی
2، 72-61 .
۳۸ جوزی، سیدعلی؛ شفیعی، محسن؛ صفاریان، ش. ) 1394 (. کاربرد
رو شهای تصمی مگیری چندشاخصه در تجزیه و تحلیل مخاطرات
زیس تمحیطی مناطق حفاظت شده با مطالعه ی موردی منطق هی حفاظت
شده محله ی بوشهر. مجله ی پژوهش های محیط زیست، شماره ی 11 ، 37
.48 –
۳۹ جوزی، سیدعلی؛ شم سخوزانی، نرگس ) 1389 (. ارزیابی ریسک های
زیست محیطی واحد گاز نیروگاه حرارتی شهید مدحج زرگان اهواز به روش
تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن بر محیط زیست ) .)EFMEA
پنجمین همایش ملی بحران های زیست محیطی ایران و راهکارهای بهبود
آن ها، اهواز.
۴۰ نیکان، لیلا ) 1392 (. مدیریت ریسک چیست؟ تاز ههای جهان بیمه،
شماره ی 186 ، 16 - 25 .
41. www.rasooljan.persianblog.ir
۴۲ ملتجی، علی ) 1393 (. ارزیابی و مدیریت ریسک زیست محیطی ایمنی و
بهداشت حرفه ای در پروژه ی احداث کارخانه نم کزدایی اهواز. پایان نامه ی
کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و
تحقیقات خوزستان.
۴۳ ملتجی، علی؛ تا جمهر، مسعود ) 1393 (. ارزیابی ریس کهای ایمنی،
بهداشت حرفه ای و زیست محیطی فعالی تهای پروژه درحال احداث کارخانه
نم کزدایی اهواز آسماری اهواز متمرکز به روش PHA . دومین کنفرانس ملی
مدیریت بحران و HSE در شریان های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری.
44. www.moridian.vcp.ir
45. www.danakhabar.com
۴۶ حیرانی، پریسا؛ بقایی، علی ) 1395 (. ارزیابی ریسک خطوط لوله انتقال
نفت و گاز بر مبنای روش Bow-tie فازی شده. فصلنامه ی بهداشت و ایمنی
کار، جلد 6، شماره ی 1، 59 - 70 .
۴۷ جباری قره داغ، موسی؛ اصیلیان، حسن؛ مرتضوی، سیدباقر؛ زرین قلم،
عبدالصمد؛ حاج یزاده، ابراهیم؛ خوانین، علی ) 1388 (. ارزیابی و مدیریت
ریسک خطوط لوله ی ارتباطی پتروشیمی. نشری هی تخصصی مهندسی
صنایع، دانشکده فنی دانشگاه تهران، دوره ی 43 ، شماره ی 1.
48. Elaya Perumal, K, (2014). Corrosion Risk Analysis,
Risk Based Inspection and a Case Study Concerning
a Condensate Pipeline. Procedia Engineering,
86, 597 – 605
49. Ramsar Convention Official Website, (2010). {www.
ramsar.org}
50. Raz, T, Michael, E, (2009). Use and benefits of
tools for project risk management. International
Journal of Project Management, 19, 9-17